به من خیره نشوید، من بدنم را دوست دارم!

پرسش های مطرح در این دست مطالعات آن است که قضاوت ما درباره بدنمان چگونه شکل می گیرد؟ چگونه برای بدن  استانداردسازی می شود و رسانه ها در این فرایند چه نقشی دارند؟

بنا بر تحقیقات، «خودزشت انگاری»؛ در زنان بیشتر دیده می شود. آنان عموما به دلیل خوش اندام جلوه کردن نگران وضع بدن خود هستند و به همین دلیل گرفتار رژیم های لاغری متعدد و روش های گوناگون مدیریت بدن می شوند تا مبادا چاق به نظر آیند و منزلت اجتماعی شان کاهش یابد.


به نظر می رسد که وضعیت خودزشت انگاری در بین ما ایرانیان و بیشتر در بین زنان جامعه جدی باشد. در واقع ایدئولوژی سایزگرایی و  دغدغۀ اندام استاندارد بر جامعه ما سایه انداخته است. نکتۀ قابل تأمل آنکه خود زنان نیز زنان دیگر را بر حسب همین بدن استانداردسازی شده توسط رسانه ها ارزیابی می کنند. زنان قبلا از نگاه خیرۀ مردانه رنج می بردند و هم اکنون با گسترش ایدئولوژی  سایزگرایی باید نگران نگاه خیرۀ زنانه هم باشند!


 جامعه شناسی به نام «دیوید رایزمن» فرهنگ ها را به سه دسته تقسیم می کند: نخست «فرهنگ های سنت ـ راهبر» که در آن هنجارهای سال های بسیار دور به آدم ها می گویند چه کنند. دوم فرهنگ های دیگر ـ راهبر که در آن دیگران به ویژه رسانه های جمعی به آدم ها می گویند که چه رفتاری داشته باشند. سوم فرهنگ های درون-راهبر که در آن آدم ها با توجه به تجارب، موقعیت و شرایط شخصی شان و با تکیه بر تعقل و تشخیص خودشان، راهی را که مناسبشان است برمی گزینند. رایزمن بر این باور است که در دنیای جدید، رسانه های جمعی مدام تلاش می کنند انسان دیگر ـ راهبر بسازند. این رسانه ها مدام برای ما استانداردسازی می کنند که یکی از آنها هم بدن استاندارد است.

قطعا ما وقتی اندامی سالم و متناسب (از نظر خودمان) داریم خوشحالیم و این احتمالا به ما اعتماد بنفس بالایی می دهد. پرسش آن است که آیا ما بر اساس تصویری که از  بدن استاندارد داریم، درباره دیگران قضاوت نمی کنیم؟ ما چقدر در روابط اجتماعی مان بدن ها را به جنوب یا شمال شهری، تهرانی یا شهرستانی، باکلاس و بی کلاس تقسیم می کنیم و رفتارمان را طبق همین تقسیم بندی تنظیم می کنیم؟
فردین علیخواه، جامعه شناس