به گزارش «تابناک با تو»؛ پوست بزرگترين اندام بدن ما است و مسئول حفاظت از بدن در برابر سرما، گرما، نور، آلودگي و عفونت مي‌باشد. ساختار پوست از دو لايه اصلي شامل اپيدرم و درم و نيز از چندين نوع سلول مختلف تشکيل شده است. اپيدرم لايه سطحي يا خارجي پوست است که از سه نوع سلول تشکيل شده است: يکي سلول‌هاي صاف و فلسي شکل روي سطح پوست که سلول‌هاي سنگفرشي ناميده مي‌شوند. دوم سلول‌هاي دايره‌اي شکلي به نام سلول‌هاي پایه‌ای (يا بازال) و بالاخره سلول‌هايي که مسئول ايجاد رنگ پوست و حفاظت از آن در برابر آسيب‌ديدگي‌ها هستند و ملانوسيت نام دارند. درم، لايه داخلي يا عمقي پوست است که حامل اعصاب، رگ‌هاي خوني و غده‌هاي عرق مي‌باشد.
انواع سرطان پوست کدام است؟
سرطان پوست یک بیماری است که در اثر آن، سلول‌های سرطانی (بدخیم) در لایه خارجی پوست تشکیل می‌شوند. انواع مختلفی از سرطان وجود دارد که همگی از پوست منشأ می‌گیرند. شایع‌ترین نوع سرطان پوست، سرطان سلول‌های پایه‌ای یا بازال (که 70% از موارد سرطان پوست را شامل می‌شود) و سرطان سلول‌های سنگفرشی (شامل 20% از کل موارد سرطان پوست) می‌باشد. این دو نوع از سرطان پوست تحت عنوان سرطان‌هاي غیر ملانومایی (non melanoma) طبقه‌بندی می‌شوند. نوع سوم سرطان پوست که ملانوما نامیده می‌شود در حدود 5% از کل سرطان‌های پوست را تشکیل می‌دهد. سرطان ملانوما در مقایسه با سرطان سلول‌های پایه‌ای و سنگفرشی از شیوع کمتری برخوردار است، اما در عمل می‌تواند خطرناک‌تر از دو نوع قبلی باشد. چند نوع دیگر از سرطان پوست هم وجود دارد که نسبت به این سه نوع از سرطان پوست، بسیار نادر هستند.
سرطان سلول‌های پایه‌ای
شایع‌ترین نوع از سرطان پوست است. این نوع از سرطان معمولاً به صورت برآمدگی‌های کوچکی با ظاهر گلابی شکل بر روی پوست مشخص می‌شود. سرطان سلول‌های پایه‌ای بیشتر در مناطقی از پوست که در معرض تابش شدید آفتاب قرار می‌گیرد، به وجود می‌آید. این نوع از سرطان می‌تواند به سلول‌های سالم پوست اطراف نيز گسترش پیدا کند، اما گسترش آن به سایر قسمت‌های بدن خیلی به ندرت دیده می‌شود.
سرطان سلول‌های سنگفرشینیز بیشتر بر روی قسمت‌هایی از بدن که در معرض تابش شدید نور آفتاب قرار دارند (از جمله بینی، لب پایینی، دست‌ها و پیشانی) به وجود می‌آید. علائم این نوع از سرطان اغلب به شکل برآمدگی‌های قرمز رنگ سفت یا زخم‌هایی بر روی سطح پوست دیده می‌شود که با گذشت زمان بهبود پیدا نمی‌کند. سرطان سلول‌های سنگفرشی می‌تواند به غدد لنفاوی در نواحی مجاور نیز سرایت کند.
ملانوما یک نوع سرطان (بدخیم) پوست است که منشأ آن، سلول‌های ملانوسیت در لایه زیرین پوست می‌باشد. ملانوسیت‌ها سلول‌هایی هستند که رنگ پوست ما را تولید می‌کنند. این نوع از سرطان معمولاً به شکل لکه‌های رنگی با شکل نامتقارن، مرز نامنظم و رنگ‌های متعدد بر روی سطح پوست ظاهر می‌شوند. ملانوما مخرب‌ترین و خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست است، زیرا می‌تواند به غدد لنفاوی و سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت کند. خوشبختانه اغلب سرطان‌های ملانومایی به راحتی درمان می‌شوند و اگر به موقع برای شناسایی و درمان آنها اقدام شود، مشکل‌ساز نخواهند شد.
علتها و دلایل سرطان پوست
اغلب انواع سرطان پوست بر روی قسمت‌هایی از پوست که در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرند، به وجود می‌آید. شواهد علمی بسیار زیادی وجود دارد که نقش پرتوهای ماوراء‌بنفش موجود در نور خورشید را به عنوان یکی از عوامل اصلی در ایجاد اغلب سرطان‌های پوست تأیید می‌نماید. سابقه فامیلی نیز به ویژه در مورد ملانوما نقش مهمی در ابتلاء به سرطان پوست دارد. هر چقدر رنگ پوست شما روشن‌تر باشد، در برابر آسیب‌های ناشی از پرتوهای ماوراء بنفش و در نتیجه در برابر سرطان پوست آسيب‌پذيرتر خواهد بود.
تشخیص سرطان پوست
بخش عمده‌ای از سرطان‌های پوست را می‌توان در صورت تشخیص زودهنگام و معالجه به موقع، کاملاً درمان نمود. در این میان نکته بسیار مهم علاوه بر حفاظت از پوست در برابر نور آفتاب، آن است که مراقب علائم و نشانه‌های اولیه سرطان پوست باشید و برای تشخیص زودهنگام آن اقدام کنید. مهم‌ترین نشانه‌های اولیه سرطان پوست شامل موارد زیر است:
زخم‌ها و جراحت‌های پوستی که با گذشت زمان خوب نمی‌شوند. برآمدگی‌ها و ساختارهای گره مانند بر روی سطح پوست که اندازه آنها به تدریج بزرگ‌تر می‌شود. تغییر در وضعیت خال‌های پوستی از نظر اندازه، ساختار و رنگ
اگر هر یک از علائمی که در بالا به آنها اشاره شد را بر روی پوست خود مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که روی پوست شما لکه یا برآمدگی مشکوکی وجود داشته باشد، پزشک از آن نمونه‌برداری کرده و بافت آن را در زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. به این آزمایش اصطلاحاً نمونه‌برداری بیوپسی گفته می‌شود. معمولاً بیوپسی را می‌توان در محل مطب پزشک و با بی‌حس کردن پوست توسط یک داروی بی‌حسی موضعی انجام داد. پزشک با بررسی نمونه بیوپسی در زیر میکروسکوپ می‌تواند سرطانی (بدخیم) بودن آن عارضه پوستی را تشخیص بدهد.
درمان سرطان پوست
برای درمان سرطان پوست می‌توان از روش‌های مختلفی از جمله جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی استفاده کرد. نوع روش درمانی مورد استفاده برای سرطان پوست به نوع و اندازه بافت سرطانی، سن بیمار و وضعیت سلامت عمومی او بستگی دارد.
برش (اکسیزیون) ساده
در این روش، بافت سرطان ملانوما یا غیر ملانومایی با استفاده از تیغ جراحی از روی پوست بریده و برداشته می‌شود.
تراشيدن (کورتاژ) بافت سرطاني با خشکاندن الکتريکي (الکترودسیکیشن)
در اين روش بافت سرطاني با استفاده از وسيله قاشقي شکلي به نام کورت (Curette) از روي سطح پوست تراشيده مي‌شود. پس از آنکه قسمت عمده بافت سرطانی تراشیده شد، سلول‌های سرطانی باقیمانده با استفاده از یک الکترود خشکانده شده و از بین می‌روند.
کرایوسرجری
در روش کرایوسرجری از نیتروژن مایع یا گاز آرگون برای منجمد کردن و تخریب بافت‌های سرطانی پوست استفاده می‌شود. کرایوسرجری یک جراحی با خاصیت تهاجمی کمتر نسبت به جراحی‌های مرسوم می‌باشد و برای انجام آن فقط یک بریدگی کوچک جهت وارد کردن ابزار مخصوص آن (به نام کرایوپروب) به داخل پوست ایجاد می‌شود. این روش معمولاً تحت شرایط بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و به علت آنکه تأثیر ماده منجمدکننده فقط بر روی ناحیه سرطانی اعمال می‌شود، هیچ گونه آسیبی به بافت‌های سالم اطراف وارد نخواهد شد.
جراحی لیزر
در این روش، بافت سرطانی پوست به صورت لایه به لایه توسط یک پرتو نور شدید و تمرکز یافته (لیزر)، تخریب و از بین برده می‌شود.
ایمونوتراپی
در روش ایمونوتراپی داروهای خاصی به داخل پوست تزریق می‌شود تا پاسخ‌های ایمنی بدن را تحریک کرده و از این طریق بافت‌های سرطانی پوست را از بین ببرد.
درم ابریژن
در این روش، لایه سطحی پوست با استفاده از یک غلتک دوار کوچک یا ذرات ساینده ریز، ساییده می‌شود تا سلول‌های سرطانی از روی آن حذف شوند.
پرتودرمانی
در این روش از فوتون‌های دارای انرژی زیاد (اشعه ایکس) برای از بین بردن بافت‌های سرطانی استفاده می‌شود. پرتودرمانی را می‌توان به گونه‌ای تنظیم کرد که هم برای بافت‌های سرطانی سطحی و هم برای تومورهای عمقی کارآیی داشته باشد. همچنین برای درمان تومورهای پیشرفته می‌توان از این روش همراه با شیمی درمانی استفاده کرد.
درمان موضعی (توپیکال‌تراپی)
از این روش فقط برای درمان سرطان‌هایی که محدود به لایه‌های سطحی پوست (اپیدرم) باشد، استفاده می‌شود.
درمان فوتودینامیکی
در این روش از داروهایی استفاده می‌شود که وقتی در معرض نور قرار می‌گیرند، فعال می‌شوند و می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین ببرند.
جراحی میکروگرافی موس (Mohs)
جراحی میکروگرافی موس (MMS) حساس‌ترین و دقیق‌ترین روش برای حذف سلول‌های سرطانی پوست می‌باشد. در این روش، لایه‌های بسیار نازکی از بافت سرطانی، یکی یکی از روی پوست حذف می‌شوند تا وقتی که تمام بافت سرطانی به‌طور کامل از بین برود. میزان موفقیت درمان سرطان پوست با روش جراحی موس، بسیار بالا است و خطر رشد مجدد سلول‌های سرطانی هم بسیار پایین خواهد بود.
چگونه می‌توان خطر ابتلاء به سرطان پوست را کاهش داد؟
اولین و مهم‌ترین اقدامی که شما می‌توانید به منظور کاهش خطر ابتلاء به سرطان پوست انجام دهید، آن است که از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب خودداری کنید. نور خورشید حامل پرتوهای مخرب ماوراء بنفش (UV) می‌باشد که می‌تواند مستقیماً به دی ان آ (DNA) یا همان محتوای ژنتیکی سلول‌های پوست آسیب برساند. افرادی که به واسطه ماهیت شغلشان زیاد در فضای باز کار می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان پوست قرار دارند. شدت تخریب پرتوهای نور خورشید در حدود ساعت 10 صبح تا 2 بعدازظهر به بیشترین حد خود می‌رسد، بنابراین در این فاصله زمانی باید خیلی مراقب پوست خود باشید. اگر مجبور هستید که در طول روز بیرون باشید، حتماً لباس‌هایی بپوشید که تا حد امکان پوست شما را در برابر نور آفتاب محافظت کند. از جمله سعی کنید که حتماً از کلاه‌های نقاب‌دار بزرگ استفاده کنید تا صورت، پوست سر، گردن و گوش‌های شما را در برابر آفتاب شدید محافظت کند.
azinclinik.ir
