ویرایش زبانی در چند لایه انجام می گیرد ـ لایه املایی: یکی از وظایف ویراستار آشنایی با رسم الخطی یکدست، مهذّب و مطابق با دستور زبان است؛ برای مثال باید بداند «بشدت» درست است یا «به شدت»، «خوشحالند» یا «خوشحال اند».
ـ لایه آوایی: برای آشنایی با این لایه، ویراستار باید تا حدی آواشناسی بداند، با صامت ها و مصوت های زبان و خصوصیات واج ها و هجاها در زبان فارسی آشنا باشد تا خطاهای مربوط به این لایه را تصحیح کند؛ برای مثال تفاوت «شُمال» و «شِمال» یا «خانه بزرگ» و «خانه بزرگ» را بداند.
ـ لایه واژگانی: منظور از این لایه، کاربرد صحیح واژگان به لحاظ سازه شناسی است. ویراستار با شناخت انواع سازه ها، کاربرد درست واژه در جمله را رعایت می کند؛ برای مثال در این لایه باید بداند «جابه جایی» درست است یا «جابجایی».
ـ لایه نحوی: چنانکه از نام آن پیداست مربوط به نحو زبان و قواعد دستوری زبان است؛ مطابقت فعل و فاعل در جمع و افراد، نشانه های جمع فارسی، حذف در جمله، نگارش وجه وصفی، کاربرد «را» در جمله، افعال مرکب، افعال مجهول و... از جمله مواردی است که در این لایه قرار می گیرد؛ برای مثال ویراستار باید بداند «کتاب مشهوری» درست است یا «کتابی مشهور»؛ به تعبیر دیگر یای نکره به صفت می چسبد یا موصوف؟
ـ لایه معنایی: در این لایه، ویراستار به معنای کلمات توجه می کند و باید به کلمات فارسی و عربی و کاربرد معنایی آنها در جمله مسلط باشد؛ برای مثال بداند که تفاوت معنایی دو واژه «فقط» و «تنها» که به جای هم به کار می رود در چیست؟
ـ لایه بلاغی: این لایه به مسائل زیبایی شناختی می پردازد و بیش از همه به نگاه زیباشناسانه ویراستار بستگی دارد؛ برای مثال او باید بتواند تفاوت این دو جمله را از لحاظ بلاغی درک کند:
«او خانه ای دارد.»
«او دارای خانه ای است.»
4-3-1) ویرایش فنی
در این نوع ویرایش، جنبه صوری و ظاهری اثر مورد نظر است. می دانیم که هر اثر علاوه بر محتوای بی نقص و زبان پالوده، نیازمند ظاهری آراسته و منظم نیز هست. تا جایی که خواننده هنگام تورق آن، مجذوب یک کالای فرهنگی مرغوب شود. حوزه وظایف ویراستار در این نوع ویرایش به شرح زیر است:
ـ یکدست کردن شیوه املا
ـ اعمال قواعد کاربرد نشانه های وصل و فصل
ـ یکدست کردن ضبط اعلام و اصطلاحات
ـ آوانویسی، حرف نویسی، اعراب گذاری، کاربرد حروف اختصاری و رمزها
ـ تنظیم پانوشت ها
ـ تنظیم و بررسی نشانه های مآخذ
ـ بررسی ارجاعات
ـ اعمال قواعد کاربرد اعداد و ارقام
ـ تنظیم شرح جدول ها، نمودارها، نقشه ها و تصاویر
ـ تنظیم فرمول ها
ـ درجه بندی عناوین و تعیین فصل ها
ـ تهیه فهرست مطالب، فهرست منابع، فهرست راهنما و اعلام
ـ تهیه و تنظیم واژه نامه و کتابنامه
ـ تهیه صفحات عنوان، حقوق، عنوان لاتین، روی جلد و پشت آن
توجه و رعایت موارد فوق باعث نظم ظاهری اثر می شود و چشم خواننده را از تشویش و تشتّت در صفحات کتاب دور می کند.
4-1) نشانه های ویراستاری
در حرفه ویراستاری برای تسهیل کار ویراستار، حروف چین و نیز صاحب اثر، علائم و رمزهایی به شکل قراردادی تبیین شده است تا از آن طریق، مصداق و معنایی در عمل ویرایش در نظر گرفته شود. ویراستار، با استفاده از این نشانه ها، جداسازی، سرهم نویسی، حذف، افزایش و تنظیم دیگر مراحل کار خود را نشان می دهد. در جدول زیر این نشانه ها و معنا و مصداق آنها با ذکر مثال آمده است.
نشانه معنی مثال
جدا کردن بنام خدا *** به نام خدا
سر هم کردن دانش کده *** دانشکده
حذف فاصله اهدا ف بازگشت به سنت *** اهداف بازگشت به سنت
افزایش فاصله از نظر ساختاری *** از نظر ساختاری
افزودن مطلب یا نشانه گروه ادبیات فارسی زبان و *** گروه زبان و ادبیات فارسی
میزان کردن سطرها منبع افکار شاملو...
برای رفع این مشکل...
منبع افکار شاملو...
برای رفع این مشکل...
حروف بزرگ editor
Editor
حذف مطلب یک مردی آمد **** مردی آمد
حذف فاصله بین سطرها گرچه پیش از نیما کسانی
از او افرادی همچون شاملو گرچه پیش از نیما کسانی
از او افرادی همچون شاملو
افزایش یک سطر فاصله با این تعبیر نمی توان
قابل رشد و پرورش... با این تعبیر نمی توان
قابل رشد و پرورش...
افزایش دو سطر فاصله
اصالت فرد و تجربه های
اساس تجدد یا مدرنیته
اصالت فرد و تجربه های
اساس تجدد یا مدرنیته
جابه جایی مطلب
کتابی که گفته بودی را خریدم
کتابی را که گفته بودی خریدم.
اتصال ادامه مطلب امیرکبیر از
شخصیت هایی است که به امیر کبیر از شخصیت هایی است که به...
داخل تر برود (تا حد تقریبی سر پیکان)
دانشنامه جهان اسلام دانشنامه ایران باستان
دانشنامه جهان اسلام
دانشنامه ایران باستان
سر سطر ... منجر به تغییر زبان می-شود. نمونه این تغییرات را می توان در... منجر به تغییر زبان می شود.
نمونه این تغییرات را می توان در ...
سر اشپون (تا حد تقریبی سر پیکان عقب برگردد) از دیدگاه اومانیسم، انسان جهان امروز موجودی است... از دیدگاه اومانیسم
انسان جهان امروز موجودی است...
حروف ایرانیک نام او هگل بود.
نام او هگل بود.
حوف سیاه (Bold) این دوره را عصر روشنگری می نامند. این دوره را عصر روشنگری می نامند.
ادامه دارد...
مریم اسدیان، دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی 
سپاس