اُبلیسک هرمسنگ به ستونهای سنگی چهارگوش و
بلندی با نوک هرمی گفته
میشود. ابلیسک ناتمام در بستر عظیمی از سنگ گرانیت در آسوان در مصر، نگاهی
فوق العاده به روشهای ساخت و ساز این مونومانهای یکپارچه ارائه میدهد.
اگر این ابلیسک کامل میشد ۴۲ متر ارتفاع و حدود ۱۲۰۰ تن وزن داشت. تصور
میشود فرعون زن، هتشپسوت در سلسله هجدهم، حدود ۳۵۰۰ سال پیش دستور ساخت
این ابلیسک را داده است.
اما
ابلیسکها چه هستند؟ مونومانهای مخروطی چهارگوشی هستند که توسط مردم مصر
باستان ساخته میشدند و ما آنها را ابلیسک مینامیم که از واژه یونانی
ابلیسکوس گرفته شده است. آنها معمولا در ورودی معابد قرار میگرفتند و
نشانه هوش و مهندسی مصریان باستان هستند؛ بنابراین مورد علاقه تمدنهای
بعدی قرار گرفتند و بیش از نیمی از ابلیسکهای باستانی باقی مانده درواقع
بیرون از مصر هستند و به خصوص مورد توجه رومیان قرار گرفتند به طوری که ۱۳
ابلیسک در ایتالیا وجود دارد.
پس چه
اتفاقی افتاد که ابلیسک آسوان نیمه کاره رها شد؟ شاید این ابلیسک متناسب
با توانایی هایشان نبود، زیرا یک سوم بزرگتر از ابلیسکهای قبلی بود که
ساخته بودند و ترک بزرگی که هنگام بیرون کشیدن آن از بستر سنگی ایجاد شد
باعث شد آن را به همان صورت رها کنند. اکنون این ابلیسک به عنوان یک موزه
فضای باز عمل میکند که دید خوبی به تکنیکهای ساخت و ساز مصر باستان
میدهد. حکاکی و استخراج این مونومان مستقیما از بستر سنگی یک تکنیک رایج
بود و از ساییدن توپهای سنگی استفاده میشد تا نقصها را برطرف کند و سطح
را صاف و یکدست کند. هنوز هم نمونه هایی از این توپهای دولریتی در سایت
آسوان وجود دارند. دولریت که سختتر از گرانیت است بعد از بارها ساییدن
روی سطح سنگ ترک نمیخورد و نمیشکند.
یکی
از جالبترین جنبههای ابلیسک ناتمام این است که به ما اجازه میدهد
ببینیم آنها چطور این ساختار عظیم را بدون اینکه ترک بخورد از بستر سنگی
بیرون میکشیدند. باورنکردنی به نظر میرسد، اما جواب چوب مرطوب است.
کارگران با ایجاد حفرههای کوچک خطی ایجاد میکردند که با قلمهای چوبی خشک
پر میشد. سپس قلمها را بارها و بارها در آب خیس می کردند و باور کنید
یا نه، انبساط این چوبها موجب میشد تا سنگ کنده شده از بسترش جدا شود.