اختصاصی
«تابناک باتو»؛ سندروم روده تحریکپذیر یا همان آی بی اس (IBS) وارد حیطهی علائم ناخوشایند رودهای همچون اسهال، یبوست، درد
شکمی، نفخ و تولید گاز میشود.
بله، تمام این علائم، مشکلاتی هستند که اغلب مردم،
آنها را حداقل یک بار در زندگی تجربه میکنند. اما زمانی که این علائم به طور
دائمی و روزمره در فردی بروز کنند، این یعنی امکان ابتلا به سندروم روده تحریکپذیر!
نشانههای رایج در سندروم روده تحریکپذیر (IBS)
پزشک
معالج، سندروم روده تحریکپذیر را بر اساس ترکیبی از حضور دردهای شکمی متوالی و
تغییر بارز در اجابت مزاج و همچنین نبود شواهد بالینی از سایر مشکلات و بیماریهای
گوارشی تشخیص میدهد.
درد
شکمی مرتبط با سندروم روده تحریکپذیر یا همان آی بی اس میتواند با شدت زیاد،
متوسط و یا ملایم بروز کند. افراد دچار سندروم روده تحریکپذیر، درد خود را با
کلماتی همچون اسپاسم شکمی، دلدرد، درد مبهم و کسالتآور و یا ناراحتی کلی توصیف
میکنند. دردها گاهی اوقات با اجابت مزاج رفع میشوند، البته گاهی. دردهای
شکمی میتوانند بعد از صرف غذا و یا تحت استرس، بدتر شوند.
مشکلات
مربوط به حرکات رودهای شامل موارد زیر هستند؛
اسهال:
اسهال، به تجربهی داشتن مدفوع شل و آبکی اطلاق میشود. مدفوع شل در افراد دچار
سندروم روده تحریکپذیر میتواند با احساس اضطرار و دردهای شکمی خود را بروز دهد.
شما شاید ترسی از مشکلات و حوادث مرتبط با دستشویی داشته باشید و یا حتی به طور
واقعی آنها را تجربه کنید. حرکات رودهای ممکن است، در یک روز، سه بار و یا حتی
بیشتر به سراغ شما بیایند. اگر اسهال، مشکل اول شماست، تشخیص «روده تحریک پذیر با
غلبهی اسهال» یا همان آی بی اس – دی (IBS-D) برای شما داده خواهد شد.
یبوست:
وقتی که صحبت از یبوست میشود، یعنی اینکه حرکات رودهای شما کمتر از سه بار در
هفته رخ میدهند. یبوست میتواند همراه با مدفوع کم آب و خشک، سفت و همچنین مشکل
در دفع تجربه شود. اغلب برای دفع این نوع مدفوع، زور زدن و فشار آوردن ضروری است.
در این موارد که مشکل اصلی یبوست است، تشخیص «روده تحریک پذیر با غلبهی یبوست» یا
همان آی بی اس – سی (IBS-C)
برای شما داده خواهد شد.
اسهال
و یبوست متناوب: تجربهی این دو علامت شدید به علت نوع و
تکرر حرکات رودهای میتواند در طول یک دورهی چند ماهه یا یک دورهی چند هفتهای
و یا حتی در طول یک روز صورت بگیرد. در این حالت، تشخیص «روده تحریک پذیر با اسهال
و یبوست متناوب» یا همان آی بی اس – اِی (IBS-A) برای شما داده خواهد شد.
علاوه
بر دردهای شکمی و وقوع مداوم اسهال و/یا یبوست، علائم اولیه سندروم روده تحریک پذیر (IBS) عبارتند از؛
-
احساس
عدم تخلیه کامل روده پس از اجابت مزاج (تخلیه ناقص)
-
وجود
بلغم در مدفوع
-
تولید
گاز و نفخ بیش از حد در شکم
-
نفخ
که در روز گاهی بدتر میشود و گاهی هم بدتر نمیشود
نشانههای کمتر رایج در سندروم روده تحریکپذیر (IBS)
افرادی
که دچار سندروم روده تحریکپذیر (IBS)
هستند، از علائم بسیار دیگری همراه با علائم اصلی و اولیه سندروم روده تحریکپذیر،
شکایت دارند. برخی از این نشانه ها، البته نه همهی آنها، مربوط به دستگاه گوارش میشوند.
در اینجا به چند علامت گوارشی که میتوانند با مشکلات سندروم روده تحریکپذیر
همراه شوند، اشاره میکنیم:
-
آروغ
زدن بیش از حد
-
احساس
توده در گلو (بغض در گلو)
-
سوزش
سر معده و رفلاکس اسید معده
-
سوء
هاضمه
-
کم
اشتهایی
-
حالت
تهوع
در ادامه
هم به برخی از علائم غیر گوارشی اشاره میکنیم که میتوانند بیشتر از سایر افراد
به سراغ افراد دچار سندروم روده تحریکپذیر بروند:
-
درد
در نقاط مختلف بدن: سردرد، کمردرد، دردهای عضلانی
-
مشکلات
خواب
-
تپش
قلب
-
سرگیجه
-
اضطرار
برای ادرار
-
افزایش
دفعات ضروری برای ادرار
-
خستگی
مفرط
-
افزایش
دردهای قاعدگی
-
درد
در هنگام رابطه جنسی
نشانههای یک اختلال گوارشی متفاوت
علائم
روده تحریکپذیر میتواند بسیار سخت و مخل زندگی باشد و بسیار طبیعی است که افراد
دچار این سندروم، نگران تشخیص اشتباه پزشکان باشند و اینکه مبادا پزشک آنها، این
سندروم را به جای یک بیماری خطرناک و جدی اشتباه تشخیص نداده باشد. تعدادی از
علائمی را که در سندروم روده تحریکپذیر معمول نیستند و بررسی بیشتری را میطلبند،
در زیر مشاهده میکنید:
-
طب
(بیش از 39 درجه سانتیگراد یا بیش از سه روز)
-
مشاهده
خون در مدفوع (البته شاید این خون تنها به علت هموروئید (بواسیر) باشد اما به هر
حال باید بررسی شود)
-
کم
اشتهایی قابل توجه (که با بی میلی به غذاهای محرک، قابل توضیح نیست)
-
کاهش
وزرن قابل توجه و غیر قابل توجیه
-
خستگی
مفرط
-
استفراغ
و حالت تهوع مداوم
-
شروع
علائم پس از 50 سالگی ( و البته ربطی هم به خارج کردن کیسه صفرای شما نداشته باشد)
بیماریها
و ناراحتیهایی مشابه سندروم روده تحریکپذیر (IBS)
مشکلات
گوارشی شایع دیگری که برخی از علائم مزمن روده تحریکپذیر را از خود بروز میدهند،
شامل موارد زیر میشوند:
بیماری
سلیاک (واکنش خود ایمنی به غذاهای خوراکی شامل گلوتن)، عدم تحمل غذایی (واکنش
دستگاه گوارش به علت سوء جذب کربوهیدراتهای خاص)، بیماریهای التهابی روده (IBD) همچون بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و سرطان کولون (روده بزرگ).
خونریزی
مقعدی علامتی در بیماریهای التهابی روده (IBD) و سرطان کولون (روده بزرگ) است که به هیچ وجه جزئی از علائم
سندروم روده تحریکپذیر نیست. پزشک معالج شما قبل از تشخیص سندروم روده تحریکپذیر
از نبود این بیماریها در شما اطمینان حاصل خواهد کرد.
زمان
مراجعه به پزشک
هر
فردی، وقوع اسهال و یبوست را بنا به دلایل خاصی در زندگی تجربه میکند. با این
حال، اگر شما دردهای شکمی مداوم و تکرار شوندهای دارید و اجابت مزاج شما به طور
قابل توجهی در سه ماه گذشته، دچار تغییراتی شده است، قطعاً باید به یک پزشک مراجعه
کنید.
به
دلیل اینکه سندروم روده تحریکپذیر، علائم مشترکی با سایر بیماریهای گوارشی جدی
دارد، مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق، بسیار مهم است. پزشک معالج، شما را تحت
درمان قرار میدهد تا به یک برنامه درمانی مطلوب برای شما برسد. اگر شما علائم غیر
رایج در این سندروم را (همان طور که در بالا ذکر شد) در خود مشاهده میکنید، باید
فوراً به پزشک مراجعه نمایید.
کلام
آخر
نشانه های سندروم روده تحریکپذیر میتواند نسبتاً کلافهکننده و مخل زندگی باشد. با وجود
اینکه درمان قطعی برای سندروم روده تحریکپذیر وجود ندارد، بسیاری از مردم یاد میگیرند
که چگونه این اختلال را با استفاده از انواع تدابیر و استراتژیهای مختلف به طور
مؤثری مدیریت کنند.
نویسنده:
دکتر باربارا بولن (Barbara Bolen) - Very
well
مترجم:
وحید کوکبی حمیدپور
منابع:
Minocha
A, Adamec C. The Encyclopedia of the Digestive System and Digestive Disorders.
(2nd Ed.) New York:Facts on File. 2011.
Wilkins
T, Pepitone C, Alex B, Schade R. Diagnosis and Management of IBS in Adults.
American Family Physician. 2012; 86(5):419-426.