با آغاز سال نو و حلول سال جدید «تابناک با تو» قصد دارد تا هر روز با شما به گوشه و کنار سرزمین پهناورمان ایران سفر کند. در این گزارش با آداب و رسوم دو استان سیستان و بلوچستان و لرستان و همچنین دانستنی های جالبی درباره آنها همراه خواهید بود.
عید نوروز در سیستان و بلوچستان از مراسم پر اهمیت است و مردم این خطه چند روز قبل از عید علاوه بر خانه تکانی و تهیه لباس های نو، با تهیه سه گونه خوراک ویژه نوروز یعنی کلوچه زابلی، بورگ و تجگی به استقبال نوروز می روند. تهیه این شیرینی ها به صورت دسته جمعی و با تقسیم کار، علاوه بر ارزش های فرهنگی و اجتماعی، همبستگی را میان افراد ایجاد می کند.
«سیستان و بلوچستان مهد میوه های گرمسیری»
گواوا معروف به سیب و زیتون محلی میوه ای منحصر به مناطق گرمسیری به ویژه سیستان و بلوچستان است که از ارزش غذایی و دارای کاربردهای درمانی و صنعتی است. پاپایا، چیکو، نارگیل، کنار، انبه از دیگر میوه هایی است که در سیستان و بلوچستان می روید.
گاندو یا تمساح پوزه کوتاه نوعی کروکودیل است که زیستگاه آن در ایران ۳۸۰ هزار هکتار مساحت دارد که بخشی از آن در چابهار و بخش دیگر آن در شهرستان سرباز قرار دارد. این مناطق با نام منطقه حفاظت شده گاندو تحت حفاظت سازمان محیط زیست ایران قرار دارند.
کاسه شکستن
در سپیده دم تحویل سال نو براساس یک سنت قدیمی سیستانی تمامی ظروف سفالی را که در عرض یکسال از آن بهره برداری شده است (کاسه و کوزه) شکسته می شد و تکه پاره های آن پشت بام جای می گرفت و یا بالای بام برده می شکستند.
این کار تقدس داشت، زیرا معتقد بودند اگر این کار صورت نگیرد ارواح پلید که درون آنها جای می گرفته اند، خانواده و اعضای آن ها را ناخوش و زرد موی می کنند.
گِل‌فِشان پدیده ای طبیعی است که طی آن گل و لای از زیر زمین به شکل چشمه وار به سطح زمین می رسد و شکل ماهوری به خود می گیرد. مردم محلی به این پدیده «ناف دریا» یا بولو بولو می گویند که در هنگام فعالیت صداهایی شبیه شلیک تفنگ به گوش می رسد، ارتفاع آن حدودا ۲۰ متر و قطر دهانه آن ۱۲ متر است.
صله رحم
بعد از مراسم تحویل سال، خویشاوندان در مکانی جمع شده و به صورت دسته جمعی به خانه آشنایان و دوستان می روند، در این مراسم مردم از بیماران عیادت می کنند.
نفیسه روشن در لباس محلی زنان سیستان و بلوچستان
در فرهنگ مردم بلوچ پوشش زنان بلوچ از ارزش بالایی برخوردار است. لباس مورد علاقه زنان سیستان و بلوچستان، لباسی است که سوزن
دوزی داشته باشد. نگاهی به تاریخچه سیستان و بلوچستان نشان می دهد لباس زنان بلوچ برگرفته از طرح های اصیل ایرانی است. طرح هایی که در هم می آمیختند و حس شاعرانه ای را به این زنان زحمتکش می دادند.
سوزن دوزی بلوچ را باید در زمره یکی از اصیل ترین و جالب ترین صنایع دستی کشور به حساب آورد که در مناطق مختلف بلوچستان کمتر
زن یا دختری را می توان دید که با این هنر اصیل و ارزنده آشنایی نداشته باشد.
مراسم سیزده به در
آخرین جشن نوروز، مراسم سیزده به در است. و این روز مردم سیستان و بلوچستان از خانه بیرون می روند و سبزه عید را نیز در آب روان می اندازند. زنان سیستان معتقدند که دختران جوان (دم بخت) حتما باید سبزه را گره بزنند تا بخت آنها در اصطلاح بلند شود.
جنگل پدگان در استان سیستان و بلوچستان دارای مناظر طبیعی و درختان سرسبز است و مساحتی بیش از دو هکتار دارد و امکان مناسب
برای ماهیگیری و قایقرانی از جذابیت های این عرصه است
محمدرضا هدایتی بازیگر و خواننده محبوب متولد شهرستان چابهار استاپ سیستان و بلوچستان است.
او یک پسر به نام «هامون» دارد.
او و همسرش را در این عکس می بینید.
لرستان
گردیله گیری
گردیله یا خانه تکانی در گویش لری به گردیله معروف است، اوایل اسفندماه مردم لرستان با گذاشتن کاسه ای آب، چراغ و قرآن کریم در خانه به استقبال خانه تکانی یا گردیله گیری می رفتند.
هر یک از این وسایل نماد و نشانه خاصی است. استفاده از قرآن برای این است که آغاز و پایان همه امور مسلمان با قرآن بود و هست، آب نیز مظهر پاکی و روشنایی و چراغ مظهر نور و فرار از سرمای زمستان و تاریکی است.
دشت لاله های واژگون الیگودرز
نمادی از ۱۲ ماه سال بر سر سفره هفت سین
بر سر سفره هفت سین در لرستان دوازده ستون به نماد ۱۲ ماه سال آماده می کردند و بر دوازده ستون سبزه می گذاشتند. مردم لرستان معتقد بودند سکه ای که باید بر سر سفره هفت سین گذاشته شود پول معمولی نباشد بلکه سکه نقره یا طلا باشد.
تونل برفی یکی از آثار طبیعی استان لرستان است که به صورت طبیعی در زیر برف و یخ های دامنه اشترانکوه در منطقه کمندان شهرستان ازنا به وجود آمده است.
درهای باز خانه در لحظه تحویل سال
در گذشته مردم لرستان اعتقاد داشتند که لحظه تحویل سال در خانه باید باز باشد چون باور داشتند که در لحظه سال تحویل باو نوروز می آید. پس اگر برف هم می بارید نباید در بسته می بود.
باو نوروز در لحظه تحویل سال به تعداد افرادی که بر سر سفره جمع شده اند، از آنچه بر سفره موجود بود برکت سال آن خانه را تقسیم می کرد و روزی سال افراد حاضر بر سفره را از برکت های سفره مشخص می کرد و اگر درها بسته بودند باو نوروز پشت در می ماند.
برساق شیرینی ای متعلق به خطه لرستان نورآباد و در واقع قطاب لکی است و ا آرد، شکر، شیر، تخم مرغ، رازیانه، دارچین، هل ساییده، گلاب، گردو و...تهیه می شود.
دید و بازدید
دید و بازدیدهای نوروزی در این استان از دیگر آدابی است که بلافاصله بعد از تحویل سال آغاز و معمولا تا پایان تعطیلات نوروزی نیز ادامه خواهد داشت.
بازی های محلی
مردم استان لرستان بعضی از روزهای نوروز را در کوه و دشت و مناطق سرسبز سپری می کنند و به بازی های محلی و مرسوم این منطقه نظیر چوگان بازی «دار پلان»، «کورم گردله» و «قاوان» که خاص این منطقه است می پردازند. در این ایام عشایر این استان با ذبح گوسفند غذای شب عید خود را تدارک می بینند.
سبزه ها درون آب روان
مردم این استان در سیزده نوروز که در اصطلاح عامیانه «سیزده بدر» نام دارد در حرکتی گسترده و تجمعی به دامان طبیعت سرسبز و زیبای این استان رفته و آخرین روز تعطیلات خود را با انجام بازیهای محلی، با خاطره ای خوش به پایان می رسانند. آنان در روز سیزده بدر سبزه هایی را که برای سفره های هفت سین تهیه کرده اند را با آرزوی سلامتی و بهروزی برای خانواده های خود به درون آب روان رودخانه می اندازند.
گُلوَنی، سربندی است که زنان قوم لر به شکل خاصی به سر می کنند و بخشی از پوشش زیبای زنان و مردان لرستان است. نسل جدید از
نوع کوچک آن به عنوان روسری استفاده می کند. این روسری با طرح زیبای سنتی، بین دیگر دختران ایرانی هم طرفدار زیادی دارد و یکی از سوغات های لرستان است.
اختصاصی «تابناک با تو»
