اختصاصی «تابناک با تو»؛ با رسیدن بهار، طبیعت ردای سبز بر تن می کند. چکاوک ها، هزار دستان و قمریان، نغمه ها و سرودهای فرح بخش و تازه سر می دهند و انسان ها را به مهرورزی، گره گشایی و هم گرایی فرا می خوانند.
بهار پیام آور عشق و رویش است و موسم سرور و آشتی وبه همین خاطر است که خواستنی است و با آمدنش دل ها سرشار از سرور و جان ها معرفت می یابد.
با آغاز سال نو و حلول سال جدید «تابناک با تو» قصد دارد تا هر روز با شما به گوشه وکنار سرزمین پهناورمان ایران سفر کند. در این گزارش با آداب و رسوم های نوروز در دو استان سمنان و یزد همراه خواهید بود.
سمنان
عیدانه (عیدونه)
یکی از آیین های نوروزی در سمنان ارسال هدایا و عیدانه برای دختران نامزد دار و یا عقدی توسط خانواده داماد است. برای این منظور تعدادی از زنان فامیل همراه با مجمع های حاوی کفش، روسری، چادر، کله قند، قطعه ای طلا و ...با شادی و سرور به خانه دختر رهسپار شده و هدایا را تقسیم می کنند.
تحویل سال
در لحظات پایانی سال مرسوم است که سفره هفت سین را در خانه گسترده واقلام آن شامل سکه، سیب، سنجد، سماق، سبزه، سیرو سمنو را در میان سفره می گذارند. در بسیاری از نقاط، اهالی علاوه بر موارد نامبرده سفره نوروزی را با نهادن آینه، قرآن، ظرف آب،نارنج، ماهی قرمز، شمع یا چراغ، نان محلی، انجیر خشک، نخود و کشمش، گردو و بادام، گلاب پاش، تخم مرغ رنگ شده، میوه، حلوا، نمک و گل مزیّن می کنند.
آب دعا
در برخی نقاط از جمله شاهرود عده ای از خادمان مساجد و تکایا اقدام به تهیه «آب دعا» در ساعت پایانی سال می کنند. برای این منظور آیات قرآن، أسماء الله و ذکر هفت سلام (سلام قولا من رب رحیم، سلام علی نوح في العالمین، سلام علی موسی و هارون، سلام علی آل یاسین، سلام علی إبراهیم، سلام علیکم طبتم فادخلوها خالدین، سلام علیکم طبتم بما صبرتم فنعم عقبي الدار) با مرکب زعفران بر روی سطح ظروف چینی تحریر شده و سپس در میان تشت آب فرو برده می شود. در اولین دقایق سال نو آب دعا به نیّت تبرک و شفا بین حاضرین تقسیم می شود.
دشت آفتاب گردان کالپوش یکی از مناطق گردشگری شهرستان شاهرود است. دشت آفتابگردان و شقایق در منطقه کالپوش است که نمایش منحصر به فرد گل های شقایق در منطقه از بیستم اردیبهشت ماه تا پایان خرداد جلوه زیبایی به ناحیه سرسبز کالپوش می دهد و گردشگران بسیاری را به این منطقه جلب می کند.
دست لاف
پس از حلول سال نیز از افراد خانواده با یکدیگر دیده بوسی می کنند و با دعای خیر برای همگان بهار طبیعت را جشن می گیرند، پدر خانواده با گشودن قرآن مبلغی پول به هر یک از اعضای خانواده عیدی می دهد که این وجه را در اصطلاح «دست لاف» می گویند.
منطقه نمونه گردشگری چشمه قلقل در دو کیلومتری شمال روستای (دشتبو) دامغان واقع شده است
مهمان خوش قدم
در همین لحظات برخی خانواده ها ورود فردی خوش قدم با عنوان شگون یا شگوم را انتظار می کشند، این شخص که غالبا نوجوان و از سادات فامیل یا محله است همراه با سینی حاوی کوزه آب، سبزه، قرآن، نمک، و ...در اولین دقایق سال نو به عنوان اولین شخص به خانه قدم نهاده و با تبریک فرا رسیدن نوروز، عیدی خود را از پدر خانواده دریافت می کنند.
انواع نان های نوروزی
نان زردو نان شیری، نان کاک، نان گولاچ، و ...از کارهایی که زنان در اغلب نقاط شهری و روستایی استان با شادی و به نیت خیر و برکت انجام می دهند پختن چند نان محلی مخصوص ایام نوروز است، آرد را خمیر کرده و به آن کمی روغن و زرد چوبه و سیاه دانه می افزایند سپس خمیر را با وردنه بصورت نان لواش در می آورند و می پزند. این نان را در میان مستمندان خیرات می کنند و به عنوان برکت مقداری از نان زرد را تا روز سیزده نوروز در خانه نگاه می دارند، نان شیری، نان کاک، یا قندی یک نان تشریفاتی است که در سفره هفت سین می گذارند و نان گولاچ که با روغن کنجد می پزند نیز از دیگر نان های نوروزی است.
گولاچ سمنانی از آرد سبوس دار، تخم مرغ، شکر، روغن، زرد چوبه و...تهیه می شود
یزد
سفره سفید هفت سین
در نزد یزدیها 10 روز مانده به نوروز، پنجه کوچک و10 روز بعد از نوروز به پنجه بزرگ مشهور بود که در این 10 روز مراسم های چهارشنبه سوری، کوزه شکستن، پختن آش رشته، پختن نان به خصوص نان های شیرین، آماده کردن سفره هفت سین، خانه تکانی و خرید لباس نو انجام می شد. سفره هایی که در یزد برای انداختن سفره هفت سین استفاده می شد سفید رنگ بود ویا سفره های یزدی راه راه پهن می کردند و آن را نشانه خوشبختی می دانستند.
عطر شیرینی های یزدی در نوروز
داخل سفره هم به غیر از هفت سین رایج و وجه تمثیلی آن، در بین خانواده های یزدی، نقل بید مشک یزدی، فالوده یزدی، ونان شیر را خانم های یزدی خودشان می پختند و داخل سفره قرار می دادند.
همچنین گل بید مشک را بر سر سفره هفت سین می گذاشتند چرا که معتقد بودند هر ماهی از سال متعلق به یک گل است و گل بید مشک را متعلق به ماه نوروز می دانستند. همچنین نان به عنوان نماد برکت سر سفره گذاشته می شد و انواع شیرینی های یزدی از قبیل انواع لوزها، باقلوا، پشمک، حاجی بادام و...خریداری می کردند و سر سفره گذاشته می شد.
قطاب نوعی شیرینی ایرانی است. این شیرینی از معروف ترین شیرینی های سنّتی شهرهای یزد و کرمان است
رسم کوزه
دختران نابالغ با استفاده از کوزه از سرچشمه یا آب انبارها آب می آوردند و گردن کوزه با جواهر یا روبان تزیین می شد و روی دهانه کوزه یک عدد سیب سرخ قرار داده میشد و سر سفره قرار می دادند.
قنات زارچ قدیمی ترین قنات در جهان است که در استان یزد واقع شده است. طول قنات زارچ به 120 کیلومتر می رسد و تعداد چاه های آن 2115 حلقه است
دید و بازدید
در یزد قبل از تحویل سال نو به دیدن اقوامی که کسی را از دست دادند می رفتند که خوشبختانه این رسم هنوز هم بر پاست و بعد از آن به دیدن بزرگان دینی، آموزگاران، اقوام و آشنایان و دوستان می رفتند.
آب انبار شش بادگیری آب انباری است قدیمی با شش بادگیر که در محله تپه یزد قرار گرفته است. این بنا دارای دو ورودی در شمال و جنوب و مخزن است و مخزن آب انبار گنبد تخم مرغی شکلی دارد.
کاری از گروه وبگردی «تابناک با تو»
باشگاه خبرنگاران، سماتک، برترین ها، ایسنا
