طاعون مارها در گوام+عكس

 

جزیره ۵۴۴ کیلومترمربعی گوام، بخشی از قلمرو ایالات‌متحده آمریکا است که در محدوده‌ای بین کشورهای استرالیا و ژاپن قرارگرفته است. این جزیره همچنین به دلیل اشغال آن توسط نیروهای ژاپنی در خلال جنگ جهانی دوم و بازپس‌گیری آن توسط نیروهای آمریکا در سال ۱۹۴۴ مشهور است.

مورد دیگری که موجب شهرت این جزیره شده، وجود مارهای درختی قهوه‌ای است که تقریبا پس از استقلال در این جزیره ظاهر شدند. به‌احتمال‌زیاد این مارها همراه با کشتی‌هایی که محموله‌های نظامی آمریکا را حمل می‌کرده‌اند و از منطقه پاپوآ گینه‌نو به این جزیره راه‌یافته‌اند. نیش مارهای درختی قهوه‌ای برای انسان خطری ندارد، اما برای از پای درآوردن حیوانات کوچکی (جوندگانی همچون موش) که طعمه این مارها محسوب می‌شوند، کفایت می‌کند.

ازآنجایی‌که حیات‌وحش گوام بدون این شکارچیان هراسناک تکامل‌یافته است، جنگل‌های جزیره به دلیل آسیب‌پذیر بودن تقریبا منبع غذایی فوق‌العاده‌ای را برای این مارها فراهم کرده است. به‌این‌ترتیب، جمعیت مارهای درختی قهوه‌ای در گوام به میزان چشمگیری تا ۲ میلیون مار، با تراکم ۵۰۰۰ مار در هر کیلومترمربع افزایش‌یافته است.

با توجه به اینکه مار هراسی تقریبا یکی از شایع‌ترین فوبیاهای (دومین هراس) جهان است، احتمالا جزیره گوام یکی از مخوف‌ترین مکان‌هایی است که در دنیای امروز قابل‌تصور است! مارها در این جزیره به قدی زیاد هستند که منجر به اتصال سیستم‌های برق‌رسانی شده‌اند. خسارت‌هایی که مارها به سیستم برق‌رسانی جزیره در خلال هفت سال گذشته وارد کرده‌اند، بیش از ۴.۵ میلیون دلار برآورد می‌شود.

در همین حال، مارها، اکوسیستم جزیره را هم به هم زده‌اند. تا اواسط دهه ۱۹۸۰، ۱۰ گونه از ۱۲ گونه پرنده بومی گوام ازجمله، مرغ ماهی‌خواری بومی گوام که تنها در این ناحیه یافت می‌شد، از بین رفتند.

هالدر راجرز محققی از دانشگاه کلرادو، می‌گوید، آواز پرندگان جزیره گوام که پیش‌ازاین از جزایر نزدیک هم شنیده می‌شد، از آن زمان به طرز عجیبی قطع شد. راجرز می‌گوید:"در گوام، سکوت برقرار است، چیزی که به طرز هراسناکی حس غریبی را القا می‌کند.”

حال، بر اساس مطالعه‌ای که راجرز و همکارانش انجام داده‌اند، جمعیت ویرانگر مارهای جزیره، موجب از بین رفتن بخشی از جمعیت درخت‌های جزیره هم شده است. در گوام، کمتر از ۱۰ درصد از بذرهای درختان میوه امکان پراکندن را می‌یابند. این میزان در جزایر مشابه (بدون دخالت مارها) بیش از ۶۰ درصد است.

راجرز می‌گوید:”به‌جز خفاش میوه که تقریبا در گوام منقرض‌شده است. هیچ‌گونه دیگری نمی‌تواند، به پراکندن بذرها کمک کند. "

باوجودی که بیش از دوسوم درختان جزیره برای پراکندن بذرهای خود به حیوانات متکی هستند، برآورد می‌شود، این تأثیر ویرانگر منجر به کاهش ۶۱ تا ۹۲ درصدی رشد و نمو درختان جزیره شود.

در سال‌های اخیر، وزارت کشاورزی ایالات‌متحده بودجه ۸ میلیون دلاری را برای برنامه ریشه‌کنی مارها اختصاص داده است. در این برنامه، محققان آمریکایی از نوع سلاح شیمیایی که حاوی دوز مشخصی از پاراستامول -که به نام استامینوفن شناخته می‌شود- بهره بردند. پاراستامول ترکیبی است که برای بسیاری از حیوانات ازجمله مارهای درختی قهوه‌ای سمی محسوب می‌شود.

به نظر می‌رسد، این برنامه به‌جز جمعیت دومیلیونی مارها، موجب مرگ‌ومیر هزاران موش هم شده است. البته هنوز مشخص نیست، این برنامه چه تأثیری را بر روی جمعیت این خزندگان گذاشته است.
ازآنجاکه گوام، میزبان تعدادی از پایگاه‌های نظامی و یک بندرگاه بزرگ است، این ترس وجود دارد که مارها بار دیگر به‌وسیله محموله‌ای به جزایر دیگر راه پیدا کنند و موجب بروز مشکل مشابهی در جزایر دیگر شوند.

این نخستین باری نیست که انسان توازن محیط‌زیست را به هم می‌زند، بلکه به نظر می‌رسد، این برهم زدن توازن طبیعت نوعی چرخه‌ای بی‌پایان باشد. چرخه‌ای که تاکنون منجر به انقراض گونه‌های جانوری زیادی و باعث عدم توازن و هرج‌ومرج در طبیعت شده است. در این مورد مثال‌های تاریخی زیادی وجود دارد، معروف‌ترین این موارد شاید، مائو تسه تونگ باشد. این رهبر انقلابی دستور داد، مردم چین گنجشک‌ها را بکشند. درنتیجه این سیاست عجیب، جمعیت ملخ‌ها و دیگر جانوران موذی که دشمن شماره یک غلات محسوب می‌شدند، به طرز چشمگیری افزایش یافت و در پی آن، قحطی عظیمی به وقوع پیوست که موجب مرگ میلیون انسان بی‌گناه در چین شد و پیامدهای این قحطی تا سال‌ها دامن‌گیر کشور بود!

این مطالعه در نشریه معتبر "Nature Communications” منتشرشده است.

پی‌نوشت‌ها

• عنوان مطلب اشاره غیرمستقیمی به افسانه طاعون و ماجرای رمان دراکولای برام استوکر، در این رمان، کنت دراکولا با کشتی سفر می‌کند با خود طاعون (مرگ) را وارد یک شهر بندری می‌کند و موجب مرگ ساکنان شهر می شود.
• در سال ۱۹۵۸، مائو تسه‌تونگ به‌عنوان بخشی از سیاست «یک گام بزرگ رو به جلو» علیه گنجشک‌ها اعلانِ جنگ کرد. وی چنین استدلال می‌کرد که، گنجشک‌ها غلات مزرعه‌ها را می‌خورند و مردم را از حاصل کار و زحمتشان محروم می‌کنند.