دانشمندان از وجود ارتباط بین استفاده زیاد از فیس بوک و علائم افسردگی خبر میدهندهمه روزه نزدیک به ۹۰۰ میلیون نفر از فیس بوک استفاده می‌کنند. یکی از دلایل این استفاده، در ارتباط بودن با دوستان خود است. اما بعضی از کاربرانی که استفا‌دهٔ بیشتر از فیس بوک می‌کنند، ممکن است ناخواسته بیشتر وقتشان را صرف «مقایسه» بکنند تا «در ارتباط بودن». مطالعهٔ جدیدی نشان می‌دهد که این گونهٔ مقایسه کردن ـ و همینطور استفاده بیش از حد از فیس‌بوک ـ با علائم افسردگی مرتبط است.
محققان دانشگاه هیوستون آمریکا در مورد اجرای دو تحقیق خود برای روشن کردن این حقیقت که چگونه مقایسه‌های اجتماعی ممکن است روی سلامت جسمی تاثیر بگذارد، توضیح دادند.
هر دو تحقیق نشان داد، هنگامی که کاربران فیس‌بوک، خود را با همتایان و دوستان خود مقایسه کردند احساس افسردگی و ناراحتی به سراغشان آمده‌است.
هرچند عضو ارشد تیم تحقیق، میلی استیرز دکترای روان‌شناسی دانشگاه هیوستون، در این رابطه می‌گوید: «این به معنای آن نیست که فیس بوک عامل افسردگی است، بلکه استفاده زیاد از فیس بوک با احساس افسردگی و مقایسه خود با دیگران ارتباط نزدیکی دارند».
تئوری مقایسهٔ اجتماعی چیز جدیدی نیست؛ ابتدا توسط دکتر روان‌شناس لئون فستینگر در دههٔ ۱۹۵۰ پایه‌گذاری شد. این تئوری بیان می‌کند که همهٔ ما احتیاج داریم که خود را نسبت به بقیه ارزیابی کنیم.
تیم تحقیق دانشگاه هیوستون این تحقیق را به دلیل آنکه شبکه‌های اجتماعی آنلاین همانند فیس‌بوک، که سابقه‌ای ده ساله دارند، مربوط به موضوع تازه‌ای هستند، انجام داده‌اند؛ هرچند تحقیقات روی مقایسه اجتماعی موضوع جدیدی نیست. در حقیقت از دههٔ ۱۹۵۰ بیشتر تحقیقات مربوط به مقایسه اجتماعی متمرکز بر برهم‌کنش رودررو بوده‌اند.
مقایسه‌های اجتماعی بر ارتباط میان استفاده از فیس بوک و علائم افسردگی اثر می‌گذارد. اولین تحقیق روی ۱۸۰ نفر انجام شد و نشان داد که در مردان و همینطور در زنان، زمان صرف فیس بوک شده با علائم افسردگی ارتباط دارد. اما محققان دریافتند که مقایسه‌هایی که در فیس بوک اتفاق می‌افتد بر این ارتباط تأثیر دارد و این نتیجه فقط در مورد مردان صحیح است.
در تحقیق دوم که بر روی ۱۵۲ نفر انجام شد، محققان از تاثیر مقایسه‌های اجتماعی بر ارتباط مدت زمان استفاده از فیس بوک با علائم افسردگی خبر دادند و این بار تفاوتی میان مردان و زنان نبود.
آنان بیان کردند که یافته‌هایشان نشان می‌دهد مقایسه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی اتفاق می‌افتد، ممکن است روی مردم اثر بدتری بگذارند؛ در مقایسه با زمانی که این مقایسه‌ها رو در رو انجام می‌شوند. دکتر استیرز می‌گوید: «یکی از خطرات این است که فیس بوک اغلب اطلاعاتی از دوستانمان در اختیارمان می‌گذارد که معمولا از آن‌ها بی‌خبر هستیم و به صورت راز هستند و همین باعث به وجود آمدن زمینه‌های بیشتر برای مقایسه می‌شود».
تحقیقات روی مقایسه اجتماعی معمولا دو بعد را در نظر می‌گیرند: مقایسه‌های اجتماعی رو به بالا و رو به پایین. رو بالا، زمانی اتفاق می‌افتند که ما خود را با اشخاصی که از نظر اجتماعی بهتر و بالا‌تر از ما هستند، مقایسه می‌کنیم و مقایسه رو به پایین بر عکس اتفاق می‌افتد، هنگامی که خود را با اشخاصی که از نظر اجتماعی پایین‌تر هستند مقایسه می‌کنیم.
محققان دانشگاه هیوستون در این رابطه گفتند که آن‌ها در تحقیق دوم، مقایسه‌های رو به بالا، بدون جهت و رو به پایین را در نظر گرفتند.
کاربران فیس بوک تمایل دارند که فقط در مورد اتفاقات خوبی که برایشان می‌افتد، پست بگذارند.
دکتر استیرز می‌گوید: ویژگی دیگر شبکه‌های اجتماعی انلاین این است که شما نمی‌توانید میل زیاد خود را برای مقایسه کنترل کنید چون که نمی‌دانید دوستانتان می‌خواهند در مورد چه چیزی پست بگذارند. در موقعیت‌های رو در رو به دلیل آنکه در یک مکالمه هستید، تا حدی قادر به کنترل خود می‌شوید.
همچنین دوستان فیس‌بوکی ما تمایل دارند تنها اتفاقات خوبی که برایشان می‌افتد در پست‌هایشان انعکاس دهند؛ بنابراین، وقتی که مقایسه می‌کنیم، در واقع خودمان را بهترین لحظات زندگی آن‌ها مقایسه می‌کنیم. دکتر استیرز اضافه کرد: «این مقایسه‌ها ممکن است ما را به این فکر بیندازد که زندگی آن‌ها از چیزی که واقعا هست بهتر است و برعکس زندگی ما از چیزی که واقعا هست بد‌تر است».
دکتر استیرز می‌گوید: برای افرادی که افسرده هستند و از مشکلات احساسی رنج می‌برند، مواجهه با این وجهه از زندگی دوستانشان، احساس تنهایی و انزوای آن‌ها را تقویت می‌کند: «این تحقیق و تحقیق قبلی نشان می‌دهد که عمل مقایسه کردن خود با دیگران از نظر اجتماعی با احساسات ویرانگر درونی ارتباط زیادی دارد. هر منفعتی که از مقایسه‌های اجتماعی حاصل شود، موقتی خواهد بود. مقایسه‌های متعدد و متنوع ممکن است باعث از تضعیف احساس خوشی و رفاه اخلاقی شود».
سجاد صانعی موسوی
منبع: Medical News Today
