انواع طبعبه طور کلی چهار نوع طبع، گرم، خشک، سرد و مرطوب وجود دارد. افراد صفراوی مزاج دارای طبع گرم و خشک، افراد سودای مزاج دارای طبع سرد و خشک، افراد بلغمی مزاج دارای طبع سرد و مرطوب و افراد دموی مزاج دارای طبع گرم و مرطوب هستند.
نکته قابل توجه این است که اگر در بدن فردی، میزان هرکدام از اخلاط چهار گانه در حال تعادل باشد، او دارای طبع معتدل است، ولی اگر به علل مختلف مانند تغذیه نامناسب، روحیات اخلاقی نامناسب و.... دو یا سه خلط در خونش بالا رفته و با یکدیگر مخلوط شود، به طوری که از خصوصیات هر یک از اخلاط چهارگانه در وجودش پیدا شده و باعث تغییر رفتار یا تغییر مزاج ظاهری او شود، میگوییم فرد، دارای طبع مختلط است. علت اینکه گاهی اوقات فرد در یک روز، رفتارهای متفاوتی از تمام اخلاط نشان میدهد نیز همین امر باشد، مثلا فردی که طبع اصلیاش سوداست در اثر اختلاط طبعش با سودا، پرخاشگر، منفی نگر و گم حوصله میشود.
علت ایجاد طبع گرم مواردی که باعث ایجاد طبع گرم میشود عبارتند از: عفونتهای مختلف، غم و شادی در حد اعتدال، خواب و بیداری در حد اعتدال، باد کش کردن بدن با پنبه و آ تش یا حجامت خشک، شنیدن خبرهای خوش و شادی آور، مصرف خوراکیهای گرمی بخش مثل زنجبیل، عسل، فسنجان، آب گوشت با گوشت بره و... مشاغل گرم مثل آهنگری و شاطری، ماساژ درمانی، دورههای مختلف سنی مثل دوره بلوغ، حاملگی، یائسگی، پوشیدن لباس گرم یا روغن مالی بدن و... .
علل ایجاد طبع سرد برخی از مواردی که موجب میشود فرد طبعی سرد داشته باشد عبارتند از: ترس شدید، زندانی بودن به مدت طولانی، غم و اندوه بیش از حد، استفاده از گیاهان سرد مثل کاسنی، بید، پر خوری، شادی بیش از حد، خواب زیاد، تحرک کم، لذت بیش از اندازه مثل خوردن قرصهای روان گردان، شغل سردی بخش مثل؛ کار در قصابی، سردخانه، استفاده زیاد از وسایلی مثل کولر، پنکه که تأثیر سردی دارند، خوردن خوراکیهای سرد مثل سوپ جو، آب دوغ خیار، ماهی سرخ کرده، ترشیجات و... .
خوراکیهای مفید و مضر برای انواع مزاجهاهر فردی باید خوراکیهای متناسب با مزاج خود ش میل کند برای مثال افراد صفرا وی مزاج، باید خوراکیهای مرطوب و خنک و افراد سودایی مزاج، خوراکیهای گرم و مرطوب میل کنند.
خوراکیهای مفید برای افراد دموی مزاجنوشیدن روزی شش لیوان آب خنک نیم ساعت قبل و یک ساعت و نیم بعداز غذا، زرشک، کاهو، خیار، انار ترش، سبزیجات، سوپ جو، لیموترش تازه، خوردن سالاد قبل از غذا، روغن زیتون، حبوبات و غلات جوانه زده، عسل به مقدار کم، شاه توت، کدو خورشتی، نعنا، ریحان، شاهی، پیازچه، انگور، انبه، خرما، موز، سیب، گلابی، زیتون، آب زرشک و خوردن غذاهای سبک مانند سبزیجات بخارپز برای افراد دموی مزاج مفید هستند.
خوراکیهای مضر برای افراد دموی مزاجخوردن غذاهای چرب و سرخ شده، شیرینی جات، ادویه، جات تند، غذاهای شور،، مصرف گوشت زیاد، کره وخامه، نخود، کنجد، سیاه دانه، غذاهای نشاسته ایی، نان، آب یخ، دوغ، نوشابه، تخم مرغ، نوشیدن مایعات همراه با غذا یا بلافاصله بعداز غذا، توت خشک، کشمش، سس، رب، ترشی جات، سرکه، سیر، چایی، قهوه، نسکافه، ماست، بادمجان و غذاهای ساندویچی.
خوراکیهای مفید برای افراد بلغمی مزاجگوشت شتر، گوسفند، کبوتر، سار، گنجشک، بوقلمون کباب شده، هل، دارچین، زنجبیل، زعفران، جوز هندی، انواع فلفل، دانه خردل، سیر، موسیر، ریشه چغندر، شلغم، هویج، کلم قمری، ترب سیاه و سفید، انواع کلم، کرفس، نعنا، ریحان، جعفری، مرزه، ترخون، تره و شوید، نخود، گندم، لوبیا چیتی، لپه، زیره سیاه و سبز، تخم ریحان، قدومه شیرازی، خاکشیر، بارهنگ، بادام، گردو، فندق، پسته، کنجد، ارده، عسل، انواع شیره «خرما، کشمش، انگور».
خوراکیهای مضر برای افراد بلغمی مزاجخوردن مواد لبنی مانند شیر، ماست، دوغ، کره، پنیر، سر شیر، خامه، کشک بدون استفاده از مصلح برای افراد بلغمی مزاج مضر است.
مصرف خوراکیهای مانند ترشیجات، کاهو، گشنیز، شاتره، خرفه، کاسنی، اسفناج، خیار، گوجه سبز، گوجه فرنگی، آلو، توت فرنگی، زرشک، هندوانه، کدو، ترشک، زالزالک، لیموترش، گریپ فروت، جو، لوبیا سفید، لوبیا چشم بلبلی، عدس، ماش، اسفرزه، تخم خیار، تخم کدو، بذر کتان، گوشت ماهی، اردک، غاز، سرکه، برنج سفید، عدس، سیب زمینی، آب یخ، انواع نوشابههای گاز دار، نارنگی کیوی، گرمک، ماکارونی.
خوراکیهای مفید برای افراد سودایی مزاجتوت سفید، کشمش، انجیر، خرما، هل، دارچین، زنجبیل، زعفران، گوشت شتر، کبوتر، گنجشک، سار، زیره، گل گاوزبان و استفاده از ملینها مثل قدومه شیرازی و... .
خوراکیهای مضر برای افراد سودایی مزاجگشنیز، کلم، تره، باقلا، عدس، تمشک، خرمای کال، گوشت گاو، گوساله، ماهی سرخ شده، غذاهای مانده، گوشت قورمه، گوشت نیم پز و فریز شده، سوسیس، کالباس، انواع کنسرو، بادمجان، آش دوغ، آش سماق، ماست ترش، کشک، ترشک، انار ترش، عدس، شاه دانه، چایی، نسکافه، قهوه، رب گوجه، نوشابههای گاز دار، آب جو بدون الکل، سرکه، آب غوره، نمک زیاد، تخم مرغ.
خوراکیهای مفید برای افراد صفرا وی
مزاج
انواع مرکبات «پرتقال، لیمو شیرین، نارنگی و.....» انار، شاه توت، خیار، سیب، گلابی، آ لبالو، گیلاس، آلو، گوجه سبز و زرشک، هندوانه، گرمک، کدو خورشتی، هویج فرنگی، روغن زیتون، سوپ جو، سبزیجات مانند اسفناج و گشنیز، لیموترش، انبه، به، نارگیل، زیتون، شاه دانه، شنبلیله، فندوق، پسته، جو، نخود، لپه، گوشت گنجشک، خاکشیر، اسفرزه، تخم ریحان، تخم مرو، بارهنگ، ترشی جات طبیعی، مغز فلوس، ترنجبین، عسل به مقدار کم وهمراه با لیموترش تازه، انگور، کاهو، تخم خیار، تخم کدو خام، تخم هندوانه، گوشت شتر، مرغابی، پیاز، کرفس، ترب، پونه، مرزه، کنگر، نعنا، شوید، شنبلیله، ریحان، زعفران، زیره، زنیان، سیاه دانه، دارچین، سیب زمینی بخار پز، قارچ، بامیه، پیاز، پر هلو، پر زردآلو، مغز بادام خام، برنج سفید با روغن زیتون، کدو حلوایی، نخود فرنگی، عدس، ماش، لیمو عمانی برای افراد صفرا وی مزاج بسیار مفید است.
خوراکیهای مضر برای افراد صفرا وی
مزاج
چایی، قهوه، نسکافه، لبنیات، تخم مرغ، غذاهای فریزر شده و سرخ شده، سس و رب، غذاهای چرب، ماکارونی، آ ش رشته، سیر، خوراکیهای گرم، نوشابه، ادویه جات تند، آب یخ، نوشیدن مایعات همراه با غذا یا بلافاصله بعداز غذا، شیرینی جات قنادی و مصنوعی، آجیل شور، گوشت قرمز، موز، غذاهای ساندویچی، خربزه و طالبی.
مهسا دوامی، کارشناس طب سنتی و تغذیه