امروز کتاب‌فروشی‌ها از داستان‌های عاشقانه‌ای پر شده که نویسنده صرفا با هدف کسب درآمد و به نوعی انجام تجارتی بی‌دغدغه دست به نگارش آن‌ها زده است؛ کتاب‌هایی که با هوشمندی تمام و شناخت دقیق سلیقه مخاطبان نگاشته شده و به چاپ چندم می‌رسند؛ عاشقانه‌هایی پرطرفدار اما زرد...
ادبیات عامه‌پسند در هر جامعه‌ای طرفداران خاص خودش را دارد. خیلی از نوجوانان و جوانان زمانی که به ادبیات روی می‌آورند، بیشتر خواهان تفریح و تفنن‌اند و ادبیات و به‌ویژه رمان برای آن‌ها آینه‌ای است که بتوانند نیاز‌ها و دغدغه‌های آشنای خود را در آن ببینند.
شاید نتوان به مطالعه آثار ادبیات عامه‌پسند توسط نوجوانان و جوانان چندان خرده گرفت چرا که این آثار علاوه بر این‌که بخشی از اوقات فراغت آن‌ها را پر می‌کنند، منجر به پرشدن برخی چاله‌های ذهنی و روحی در این گروه‌های سنی نیز می‌شوند. اما این ژانر از ادبیات زمانی مشکل‌ساز می‌شود که خواننده را از دنیای واقعی و شاکله اصلی زندگی دور می‌کند و سبکی تخیلی از روابط انسانی و عاطفی را در چهارچوب ذهنی او به وجود می‌آورد.
مهرداد نصرتی، شاعر و نویسنده، درباره فراگیر شدن داستان‌ها و رمان‌های عاشقانه در میان نوجوانان و جوانان اظهار کرد: بدیهی است همه بزرگسالان کتاب‌خوان امروز در دوره‌ای از زندگی خود (بین ۱۵ تا ۲۴) سالگی خواندن رمان‌ها و داستان‌های عاشقانه را تجربه کرده‌اند.
او خاطرنشان کرد: بیشتر افراد از خواندن این نوع کتاب‌ها در دورانی خاص ناگزیرند اما این مساله زمانی مشکل‌ساز می‌شود که خواننده در فضای حاکم بر این کتاب‌ها باقی بماند و به نوعی ارتباط خود را با دنیای واقعی قطع کند و دنیایی تخیلی بر پایه روابط احساسی و عاطفی شخصیت‌های این کتاب‌ها بسازد.
او افزود: بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند رواج کتاب‌هایی از این دست ارتباط مستقیمی با عقلانیت‌گریزی در جامعه دارد، یعنی زمانی‌که جامعه جریانی عقلانی و جدی در خود نمی‌یابد در داستان‌نویسی دچار آفت عاشقانه‌نویسی‌های سطحی و سخیف می‌شود.
نصرتی همچنین متذکر شد: عامهپسندنویسی در تمامی دنیا رواج دارد و بسیاری از نویسندگان مشهور با داستان‌های عاشقانه وارد دنیای ادبیات شده‌اند.
او تصریح کرد: اگر عامه‌پسندنویسان در نگارش آثار خود به شعور و من واقعی مخاطب احترام بگذارند، نتیجه نهایی کارشان اثری قابل تامل خواهد شد؛ در غیر این صورت خواننده ناچار به مطالعه آثاری می‌شود که تنها از چیده شدن کلماتی پرزرق و برق تشکیل شده و صرفا توانایی زیادی در بالا و پایین کردن احساساتش دارند.
این نویسنده در ادامه یادآور شد: این نوع آثار را می‌توان با فیلم‌های پیش از انقلاب که مخاطب را در رویا‌پردازی و زندگی در فضای غیرواقعی غرق می‌کرد، مقایسه کرد.
او اظهار کرد: این داستان‌ها خواننده را در فضایی قرار می‌دهد که در دنیای واقعی به ندرت اتفاق می‌افتد و همین باعث می‌شود فرد در زندگی واقعی و در مواجهه با رویدادهای احساسی و عاطفی با چالش‌های جدی مواجه شود.
این شاعر یادآور شد: نویسندگان این نوع کتاب‌ها به فرمول و قالبی مشخص در نگارش این آثار رسیده‌اند و با رصد سلیقه مخاطبان و بازخورد کتاب‌های قبلی، کتاب‌های جدید خود را به رشته تحریر درمی‌آورند.
نصرتی تاکید کرد: متاسفانه در نمایشگاه‌هایی که وزنه‌های ادبیات کشور به خوبی فروش نمی‌روند، شاهد فروش موفق این نوع کتاب‌ها هستیم که این نشان از بازار داغ این آثار در بین مخاطبان دارد.
او همچنین گفت: در بسیاری از این کتاب‌ها شاهد رابطه عاشقانه جوان با پیر، ثروتمند با فقیر و انواع دیگری از رابطه‌های نامتوازن هستیم که غالبا نیز به خوشبختی و سعادت ختم می‌شوند؛ این درحالی است که در زندگی واقعی کمتر می‌بینیم که این دست روابط به شادکامی واقعی طرفین منتهی شود.
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود به برخی از روش‌هایی که منجر به تغییر فضای موجود در عامهپسندنویسی در کشور می‌شود، اشاره کرد و گفت: متولیان حوزه ادبیات در ابتدا باید فضای عامهپسندنویسی در کشور را به خوبی بشناسند و آسیب‌شناسی کنند.
این شاعر و نویسنده افزود: عاشقانه‌نویسی در ایران از بیش از ۱۰ قرن پیش رواج داشته و آثار شاخصی در این حوزه وجود دارد اما متاسفانه نسل امروز شناخت چندانی از این آثار فاخر ندارند و مسؤولان و ناشران نیز تلاش جدی برای شناساندن این کتاب‌ها به نوجوانان و جوانان صورت نداده‌اند.
او تاکید کرد: برای تغییر در شرایط موجود باید آثار موفق داخلی و خارجی این حوزه از ادبیات شناسایی و به دیگران معرفی شود. علاوه بر این، مسؤولان باید از نویسنده‌های نامی و مطرح کشور که اصالت نگارش و توجه به نیازهای مخاطب را بیش از منفعت مادی خود در نظر دارند درخواست کنند تا آثاری در حوزه ادبیات عامه‌پسند به نگارش دربیاورند.
او ادامه داد: بدیهی است این اقدام باعث از رونق افتادن عاشقانه‌های زردی می‌شود که امروز بازار کتاب ایران را فراگرفته‌اند.
همچنین داوود اسدی، کار‌شناس اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان البرز، در این‌باره گفت: هرچند بر اساس سیاست کلی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، کمتر شاهد وجود عاشقانه‌های زرد در کتابخانه‌ها هستیم اما نبود این دست کتاب‌ها در این مراکز تنها به معنای پاک کردن صورت مساله است؛ چراکه فردی که به خواندن این نوع کتاب‌ها علاقه دارد اگر از طریق کتابخانه‌ها نتواند نیاز خود را مرتفع کند به کتاب‌فروشی مراجعه و کتاب مورد نظر خود را خریداری می‌کند.
او افزود: اغلب این کتاب‌ها سبک نادرستی از زندگی را در میان گروه‌های نوجوان و جوان ترویج می‌کند و آنان را به هرزه‌خوانی عادت می‌دهد.
اسدی همچنین بیان کرد: مطالعه باید مفید باشد و اگر کتابی محتوا نداشته باشد خواندن آن جز تلف کردن وقت و درگیرکردن ذهن مخاطب نتیجه‌ای در بر ندارد.
او افزود: همان‌طور که والدین در خصوص برخی فیلم‌ها و بازی‌ها به فرزندان خود هشدار می‌دهند، باید نسبت به کتاب‌هایی که میوه‌های زندگیشان می‌خوانند نیز حساس باشند.
محمد طاهری، معاون فرهنگی، مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی البرز، هم درباره نظارت وزارت ارشاد در خصوص انتشار عاشقانه‌های بی‌محتوا گفت: هرچند کتاب‌هایی که در نوبت اخذ مجوز هستند از سوی کار‌شناسان حوزه نشر مورد بررسی و بازبینی قرار می‌گیرند ولی مسلما در میان این کتاب‌ها عاشقانه‌هایی هم یافت می‌شوند که علی‌رغم این‌که از محتوای غنی برخوردار نیستند، مجوز انتشار دریافت می‌کنند.
او اظهار کرد: نظارت بر حوزه نشر به علت گستردگی این حوزه به راحتی امکان‌پذیر نیست و به کار گروهی و برنامه‌ریزی طولانی‌مدت نیاز دارد.
طاهری همچنین گفت: طی سال‌های گذشته عناوین بسیاری بوده‌اند که تا برطرف نشدن مشکلاتشان اجازه چاپ دریافت نکرده‌اند. علاوه بر این، کتاب‌هایی هم داشته‌ایم که در بازبینی بعد از چاپ نیز به مشکل برخورده و به دلیل رعایت نکردن برخی شئونات از بازار جمع‌آوری شده‌اند.
این مسئول بیان کرد: حوزه نشر وزارت ارشاد به فراخور امکان و توانی که دارد به منابع و خوراک فکری که در جامعه تزریق می‌شود، توجه داشته و اجازه نمی‌دهد هر کتابی با هر محتوایی به چاپ برسد.
معاون فرهنگی، مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی البرز در پایان گفت: در کنار نظارت مجموعه ارشاد که بدون شک بدون نقص نیست، نویسندگان و ناشران نیز باید به رسالت واقعی خود پایبند باشند و به جز کسب درآمد، به تعالی فکری و روحی مخاطبان نیز فکر کنند.
منبع: ایسنا
