ازدواج یکی از بهترین نیازهای آدمی است که دین مقدس اسلام به آن اهمیت فراوانی داده و آن را از بهترین سنت‌های دینی شمرده که مایه برکات بی‌شماری است. از نظر قرآن، ازدواج مایه آرامش روح و روان آدمی است، از سوی دیگر قرآن کریم بلوغ را سن ازدواج می‌داند و از آن با تعبیر بلوغ نکاح یاد می‌کند.
بررسی‌ها حاکی از آن است که سن ازدواج جوانان ایرانی در چند دهه اخیر، روندی صعودی داشته است.
کارشناسان امور اجتماعی عوامل زیادی برای افزایش سن ازدواج عنوان کرده‌اند که در این گزارش چند عامل عمده، را بررسی می‌کنیم.
یک دکتری جامعه‌شناسی در این باره می‌گوید: تغییرات بنیادین در سازمان اجتماعی، افزایش سطح توقعات، تغییرات نسلی و ارزشی، اقتصاد، عدم هویت شغلی و همچنین پیدایش بدیل‌های ازدواج از علت‌های تمایل نداشتن جوانان به ازدواج است که موارد فوق غالبا از پیامدهای نوسازی به عنوان پدیده‌ای جهان‌گستر است.
با تشریح دلایل تمایل نداشتن جوانان به ازدواج از منظر جامعه‌شناسی اظهارمی‌کند: یکی از مهم‌ترین علل تاخیر در ازدواج، تغییرات بنیادینی است که در سازمان اجتماعی ایجاد شده است. این تحولات همه ابعاد زندگی را درنوردیده که امر مقدس ازدواج نیز یکی از آن‌هاست. تحصیلات و ورود به دانشگاه یکی از این پیامدهای نوسازی است که فرد عملا، وقتی وارد دانشگاه می‌شود تا چند سال به علت اینکه نمی‌تواند شاغل شود خود به خود ازدواج او به تاخیر می‌افتد، در واقع یکی از کارکردهای پنهان ادامه تحصیلات، تاخیر در سن ازدواج است.
وی می‌افزاید: مردها پس از تحصیل باید به خدمت سربازی بروند و بعد از آن به دنبال شغل باشند و این واقعیت‌ها را باید پذیرفت، که تا افرد به استقلال مالی نرسند و هویت شغلی پیدا نکنند، نمی‌توانند ازدواج کنند. در مورد خانم‌ها نیز ورود به دانشگاه، به اشکال دیگر باعث تعویق سن ازدواج و یا تمایل نداشتن به آن می‌شود. کسب آگاهی‌های مدرن، آشنایی با سنت‌ها و سبک‌های زندگی متفاوت نیز تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر نگرش نسبت به ازدواج دارد.
افزایش سطح توقعات
این عضو هیئت علمی بخش جامعه‌شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به افزایش سطح توقعات ادامه می‌دهد: همانگونه که سطح تحصیلات افزایش پیدا می‌کند، سطح توقعات افراد نیز افزایش می‌یابد. در گذشته شکل غالب خانواده، گسترده بود و چند نسل و خانواده در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند، که منطبق با سبک زندگی و شیوه معیشت افراد بود. اما امروزه به علت تغییرات پهن دامنه در سازمان اجتماعی، تحرک جغرافیایی و هسته‌ای شدن خانواده، یک زندگی، نیازمندی‌ها و اقتضائات خاص خود را دارد و افراد باید منتظر برآورده شدن توقعات نوین باشند. طبیعی است که هرچه ارضاء نیازمندی‌های مدرن دست نیافتنی‌تر باشد تمایل به ازدواج نیز کمتر خواهد شد.
مدرنیته و نوسازی
وی با اشاره به این که یکی از پیامدهای مدرنیته و نوسازی، قدرت انتخاب در پرتو فردگرایی است، اظهار می‌کند: مدرنیته و نوسازی در حوزه‌های مختلف به فرد، قدرت انتخاب می‌دهد. بر خلاف جوامع سنتی که مصلحت جمعی تعیین کننده بود در حال حاضر مصلحت فردی و موقعیت خاص او تعیین کننده‌تر است. بر این اساس، ازواج یک انتخاب است که فرد قدرت تصمیم گیری در مورد آن را دارد. می‌تواند گزینه‌های دیگری مثلا، مهاجرت، خرید خانه، ماشین یا دیگر موارد را در کنار آن قرار دهد و سپس دست به انتخاب بزند. در نتیجه، تشکیل زندگی در دنیای جدید نیز یک انتخاب است.
بدیل‌های ازدواج
این دکتری جامعه شناسی اضافه می‌کند: شرایط اقتصادی جامعه و توان مالی یک فرد، می‌تواند تسریع کننده یا بازدارنده امر ازدواج باشد.
وی خاطرنشان می‌کند: فردی که به آسانی نتواند حداقل‌های زندگی را فراهم کند، به تشکیل خانواده نمی‌اندیشد. همچنین رواج شکل‌های بدیل و جایگزین ازدواج می‌تواند عاملی در تاخیر سن ازدواج و تشکیل خانواده باشد. به‌طور مثال پدیده‌ای که امروزه با آن مواجه هستیم ازدواج سپید و این پدیده‌ای است که نمی‌توان منکر آن شد. این‌ها بدیل‌هایی برای ازدواج هستند.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان اظهار می‌کند: سنت‌های دست و پا گیر از دیگر دلایل تاخیر سن ازدواج است.
بوستانی با اشاره به اینکه، معیارهای انتخاب تغییر کرده است، تصریح می‌کند: افراد دچار یک نوع سردرگمی هستند که آیا معیارهای سنتی می‌تواند معیار باشد یا معیارهای جدید را باید لحاظ کرد؟
وی با بیان دیگر عوامل تمایل نداشتن جوانان به ازدواج در جوانان اضافه می‌کند: آگاهی جوانان از نرخ رو به افزایش طلاق، یکی از دلایل حساسیت جوانان و در نتیجه به تاخیر انداختن این امر مقدس است. تغییرات نسلی، تفاوت در ارزش‌های ازدواج و تغییر نگرش‌ها نیز از دیگر عوامل تاخیر و یا نداشتن تمایل به ازدواج هستند.
منبع: ایسنا
