رابطه جالب بین ورزش و کاهش وزن

 جوان بود و با اضافه وزن قابل توجه لنگ لنگان به درمانگاه آمد. علت مراجعه را درد شدید زانو ها به ویژه زانوی راست عنوان کرد. بعد از معاینه ابتدایی گفتم، با توجه به سنی که داری، این درد غیر طبیعی است. چه بلایی بر سر آن آورده ای که در این سن از دست تو به فریاد آمده است؟!

پاسخ داد: تا چند وقت پیش اصلا نمی دانستم زانو درد چیست، ولی چون اضافه وزن داشتم به توصیه و اجبار فامیل و دوستان چندی است به منظور کم کردن وزن، به شدت و مرتب به ورزش روی آورده ام، اما در این مدت نه تنها وزن کم نکرده ام، بلکه دچار درد زانو هم شده ام.

گفتم، مثل بیشتر موارد در این زمینه تو بی گناهی و به دلیل نبود آموزش صحیح در این مورد و موارد شبیه آن، به خود اسیب وارد کرده ای. متاسفانه با نبود آموزش و آگاهی، بیشتر مواقع این ما هستیم که نه تنها کمکی به خود نمی کنیم بلکه ناخواسته اسباب بیماری و مشکلات فراوان را برای بدن خود فراهم می آوریم.



باید بدانید

آنقدر این مسأله بد جا افتاده است که از هرکس که اضافه وزن دارد سؤال شود چرا سعی نمی کنید وزن خود را کم کنی، بدون معطلی پاسخ می دهد: اصلا" وقت ندارم ورزش بکنم.

ورزش به هیچ عنوان نقش اساسی در کاهش وزن ندارد و نمی تواند داشته باشد. همانطور که خود به صورت عملی شاهد آن بوده ای، در صورتی که با اضافه وزن اقدام به ورزش و فعالیت بدنی بکنید، سرعت تخریب مفاصل را افزایش می دهید که گاه ممکن است جبران ناپذیر باشد.

فرض کنید وزن طبیعی شما باید ٧٥ کیلوگرم باشد و اکنون ٩٥ کیلو گرم هستید این مقدار اضافه وزن را اینطور تصور کن که شما جوان ٧٥ کیلوئی هستید و با بیست کیلو بار بر پشت خود این ور و آن ور میروید و فعالیت بدنی دارید.

حتی راه رفتن معمولی با این بار اضافه هم می تواند موجب خستگی زودرس شود، ولی چون به تدریج این اضافه وزن ایجاد شده، بدن شما به آن عادت کرده است و متوجه نمی شوید؛ اما عادت کردن به معنی این نیست که بدن آسیبی نخواهد دید. بروز آسیب در مدت زمان طولانی و به تدریج اتفاق خواهد افتاد.

حال اگر شما با این مقدار وزن اضافه، به قصد کم کردن وزن شروع به دویدن بکنید، مشخص است سرعت تخریب سریع تر اتفاق خواهد افتاد و اولین عضوی که در معرض خطر است، زانوها هستند و در درجات بعد مچ پا و کمر.


در حقیقت مفاصل پا، به ازای هر قدم ٥ برابر بیست کیلوگرم یعنی حدود صد کیلوگرم به زانوها ضربه وارد می آورد، در حالی که فعالیت ورزشی باید اصولی و برپایه اموزش باشد.

واضح است اگر فعالیت ورزشی غیر اصولی و بدون آموزش باشد، این فشار چندین و چند برابر خواهد بود.

اگر به ورزش علاقه مند هستید و یا تصمیم دارید به آن روی بیاورید، نتایج زیر را به ترتیب اولویت برای شما در پی خواهد داشت؛

١. ایجاد نشاط و شادابی
٢. حفظ ساختار و تناسب اندام
٣. افزایش توانایی و قدرت عضلات بدن (بسته به نوع ورزش)
۴.کمک به حفظ و کنترل وزن

پس در زمانی که اضافه وزن قابل توجه وجود دارد، به ویژه بیش از ١٥ کیلوگرم هرگز اقدام به ورزش به قصد کاهش وزن نباید کرد، بلکه، ابتدا باید با کاهش حجم غذای مصرفی روزانه، وزن را به حد قابل قبول رساند، آنگاه در ادامه، علاوه بر رعایت رژیم غذایی اقدام به ورزش برای رسیدن به تناسب اندام و جلوگیری از شل شدگی عضلات نمود.

به عبارت دیگر، ابتدا باید بار اضافی را از روی بدن با رژیم غذایی برداشت و بدن را مجبور کرد به جای استفاده از غذای دریافتی روزانه به سراغ انبارهای کوچک و بزرگ که در پهلو – شکم – باسن – ران و ... وجود دارد برود و نیاز روزانه خود را از آن انبارها بردارد که در پایان ما کم شدن موجودی انبارها را به صورت کاهش وزن می بینیم.

اینجا شاید یک مثال عملی، درک آن را راحت تر بکند و بتوانیم با اعتقاد بیشتری به این مطلب فکر کنیم.

ساده ترین ماده غذایی که شاید از لحاظ فرهنگی روی کالری موجود در آن حساب باز نکرده ایم، نان است.


 در هر صد گرم نان بربری حدود ٢۴٥ کالری است.

و از آن طرف یک شخص ٨٥کیلویی اگر یک ساعت و نیم، با سرعت ٥ کیلومتر در ساعت بدود چیزی در حدود پانصد کالری انرژی مصرف کرده است.

نتیجه

کم کردن دویست گرم نان بربری از مصرف روزانه مساوی با ١/٥ ساعت دویدن با سرعت ٥کیلومتر در ساعت است.

به نظر شما با در نظر گرفتن همه جوانب کدام یک معقول تر است؟!

√بدویم و زانوی خود را تخریب کنیم؟
√ ابتدا با رژیم لاغری مناسب به وزن مورد نظر نزدیک شویم، آنگاه سعی کنیم با ورزش در حفظ تناسب اندام خود بکوشیم؟

دکتر علیرضا داودی، مسئول مرکز بهداشت دانشگاه خوارزمی تهران