مدیریت درمان دارویی در ماه مبارک رمضان
کد خبر: ۲۳۱۴
تاریخ انتشار: 2015 June 18    -    ۲۸ خرداد ۱۳۹۴ - ۰۹:۳۲
در زمینه تداخل دارو با غذا باید عرض شود، جذب برخی داروها همزمان با مصرف غذا تغییر نکرده و یا در برخی موارد حتی افزایش نیز پیدا می کند؛ اما بسیاری از داروها نیز در صورت مصرف همزمان با غذا دچار کاهش جذب می شود.
مدیریت درمان دارویی در ماه مبارک رمضانبی شک با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، دغدغه بیمارانی که برای درمان خود، یک یا چند دارو مصرف می کنند، بیشتر می شود و همواره دو موضوع ذهن این بیماران را  به خود معطوف می کند؛ ابتدا نحوه مصرف دارو و ثانیا بهره مندی از برکات این ماه شریف است. به همین دلیل، مدیریت درمان دارویی این افراد بسیار حائز اهمیت است.

دکتر فرخ رامش، مسئول کمیته تجویز و مصرف منطقی داروی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز درباره موضوع یاد شده در گفت و با «تابناک با تو» توضیحاتی داده که در ادامه می خوانید.

وی با بیان اینکه نخستین مسأله ای که پزشک در مواجهه با چنین بیمارانی با آن روبه روست، این  موضوع است که آیا روزه داری بر روند بیماری تاثیر گذار است یا خیر، اظهار کرد: چنانچه با صلاحدید پزشک، با ارائه توصیه های مورد نیاز، امکان روزه داری برای آن بیمار فراهم باشد، چیدمان جدید دارویی به ویژه در مورد بیمارانی که روزانه بیش از یک دارو مصرف می کنند، ضروری است.

رامش در پاسخ به اینکه آیا با توجه به مصرف دو یا حتی سه وعده غذایی در روزهای ماه مبارک رمضان، تداخل میان دارو و غذا رخ خواهد داد، گفت: در زمینه تداخل دارو با غذا باید عرض شود، جذب برخی داروها همزمان با مصرف غذا تغییر نکرده و یا در برخی موارد حتی افزایش نیز پیدا می کند؛ اما بسیاری از داروها نیز در صورت مصرف همزمان با غذا دچار کاهش جذب می شود.

این داروساز تصریح کرد: در مورد داروهایی که جذب آنها به میزان قابل توجهی تحت تأثیر غذا قرار می گیرد، دارو باید یک ساعت پیش از غذا یا دو تا سه ساعت پس از مصرف غذا، استفاده شود (بهتر است در خانم ها بدلیل احتمال کاهش سرعت تخلیه معده، دارو سه ساعت بعد از غذا مصرف شود. همچنین از مصرف غذاهای دیر هضم در وعده افطار پرهیز شود.

رامش در ادامه افزود: برای نمونه از میان استاتین ها بهتر است برخی را همچون لووستاتین همراه وعده غذایی شب استفاده کرد و برخی همچون سیموستاتین را بهتر است، به دلیل کاهش جذب دارو با غذا، با معده خالی مصرف کرد.

وی اظهار کرد: بسیاری از آنتی بیوتیک ها ـ نه همه آنها ـ از جمله کپسول آزیترومایسین، با مصرف غذا دچار کاهش جذب می شود، همچنین مهارکننده های پمپ پروتون همانند امپرازول، بیس فسفونات ها مانند آلندرونات و ... به دلیل کاهش آشکار در میزان جذب و اثربخشی و یا ایجاد عارضه گوارشی در صورت مصرف همزمان با غذا (بیس فسفونات ها ـ ریفلاکس) باید حتماً با معده خالی (مثلاً پیش از صرف وعده غذایی) مورد استفاده قرار گیرد.

رامش تأکید کرد: قابل ذکر است تداخل داروها با غذا تنها محدود به تداخل در جذب نیست، بلکه داروهای متعددی وجود دارد که در صورت مصرف روزانه گریب فروت دچار کاهش متابوسیم با واسطه ایزوآنزایم CYP4503A4 موجود در دیواره دستگاه گوارش شده و نیاز به تعدیل دوز یا پایش علائم (عوارض) ناشی از تداخل احتمالی است.

مسئول کمیته تجویز و مصرف منطقی داروی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز، در پاسخ به اینکه آیا با توجه به تغییر زمان مصرف داروها از روز به شب، تغییر زمان مصرف داروهای مورد نظر بلامانع است، افزود: تغییر زمان مصرف برخی داروها از روز به شب نیز می تواند عارضه هایی را به بیمار تحمیل کند. از جمله این داروها می توان به برخی مهارکننده های انتخابی باز جذب سروتونین مانند فلوکستین اشاره کرد که مصرف شبانه آن در برخی از بیماران می تواند عارضه بی خوابی ایجاد کند.

رامش در ادامه گفت: چنانچه بیمار بیش از یک دوز از این دارو استفاده کند، بهتر است از این نظر بررسی و بهترین رژیم مصرف برای وی در نظر گرفته شود.

این داروساز تصریح کرد: دیورتیک ها از جمله دیگر داروهایی هستند که مصرف شب هنگام آنها توصیه نمی شود، اما مشکل دیگری که این داروها دارد، احتمال وقوع دهیدراتاسیون در صورت مصرف آنها هنگام سحر است؛ بنابراین در صورت لزوم، بهترین زمان مصرف هنگام افطار است.

رامش در پاسخ به پرسش دیگری با این عنوان که آیا طولانی بودن مدت زمان روزه داری و کم شدن فاصله زمانی بین مصرف دوزهای مختلف یک دارو، روند درمان بیمار را دچار اختلال می کند، گفت: با توجه به طولانی بودن روزه داری (حدود 15 ساعت)، کم کردن فاصله بین دوزهای مختلف 1 دارو می تواند مشکل ساز شود؛ برای نمونه، می توان به داروهایی اشاره کرد که روزانه سه تا چهار بار مصرف می شود (همچون آنتی بیوتیک ها) و به هم زدن نظم مصرف، روند درمان را با مشکل مواجه می کند. در این موارد در صورت امکان، می توان از داروهای هم خانواده با طول اثر افزون تر استفاده کرد. مثلا می توان به جایگزینی اریترومایسین (روزی 3 تا 4 بار) با کلاریترومایسین (روزی 2 بار) به دلیل تشابه فارماکولوژیک بسیاری که با هم دارد تنها در برخی موارد خاص قابل جایگزینی نیست اشاره کرد.

وی همچنین در پاسخ به اینکه آیا با توجه به اینکه زمان مصرف داروهای مختلف به هم نزدیک می شود، تداخل دارویی از نوع تداخل در جذب یا دیگر انواع تداخل دارویی ایجاد می شود، افزود: بیمارانی که چندین داروی مختلف استفاده می کنند، به دلیل طولانی بودن زمان روزه داری ممکن است دو یا چند دارو را با هم مصرف کنند. مصرف همزمان یا با فاصله کم برخی داروها می تواند مشکل ساز یا حتی مخاطره آمیز شود، به عنوان مثال می توان به مصرف همزمان یا با فاصله کمتر از 4 ساعت آلفا بلوکرهایی مثل ترازوسین با سیلدنافیل یا تادالافیل اشاره کرد. همچنین می توان به کاهش جذب برخی داروها همچون سیپروفلوکساسین، لووتیروکسین، مایکوفنولات موفتیل و غیره با ترکیبات حاوی فروس توجه کرد.

رامش تأکید کرد: باید توجه کرد که اثربخشی برخی داروها ممکن است به دلیل تغییرات فیزیولوژیک بدن در ماه رمضان، دچار تغییر شود. به عنوان مثال سولفونیل اوره هایی مثل گلی بنکلامید - که یکی از عوارض جانبی اصلی آنها هایپوگلایسی است - ممکن است برخی بیماران دیابتی را با خطر بیشتری از احتمال وقوع افت قندخون مواجه کند. در چنین مواردی چنانچه بیمار از دوز یک بار در روز این دارو استفاده می کند، بهتر است قبل از افطار (تنظیم دوز بر اساس سطوح قندخون روزانه و ریسک بروز هایپوگلایسمی انجام می شود) استفاده شود.

این داروساز در ادامه اظهار کرد: چنانچه بیمار به صورت دو بار در روز از این دارو استفاده می کند، دوز صبح، نصف شده و هنگام سحر استفاده شود و دوز عصر نیز بدون تغییر هنگام افطار مصرف شود. در این موارد خصوصاً در افراد سالمند تغییر دارو به گلی کلازید می تواند خطر هایپوگلایسمی را کاهش دهد.

رامش تأکید کرد: در هر صورت آگاه ساختن بیمار از علائم هایپوگلایسمی و میزان قندخون هشدار دهنده که بیمار باید روزه خود را بشکند، ضروری است.

حسین عبدالعزیزی

نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار