قرنطینه؛ چگونه؟!

به گزارش «تابناک باتو» ـ وقتی گروهی رو قرنطینه می‌کنید، اولا یا باید داوطلب همکاری با شما باشند، یا باید زورتون بهشون برسه؛ ثانیاً، تامین همه نیازهای غذایی و درمانی اون گروه در این دوره با شماست.

وقتی یک آپارتمان، یک ساختمون، یا یک بیمارستان رو قرنطینه می‌کنیم احراز این دو شرط شدنیه. هزینه بر هست، ولی دولت از عهده‌اش برمیاد، حتی دولت کنونی.

این روزها خیلی گفته میشه که قرنطینه نکردن قم یکی از اشتباهات مهلک وزارت بهداشت بود. این حرف چقدر درسته؟

ببینیم قرنطینه کردن شهری به ابعاد قم به چه صورته؟

یک شبه، سازمانی عریض و طویل باید شکل بگیره تا نیاز روزانه قم به برنج، لوبیا، سیب، پرتقال، گشنیز، جعفری، ترب، شلغم و البته زنجبیل و لیموترش رو محاسبه کنه، تامین کنه، و بر توزیع رایگان اون در سطح شهر نظارت کنه.

چرا توزیع غذای متمرکز؟ چون با قرنطینه شهر، زنجیره تامین بخش خصوصی عملا تعطیل میشه. اگه دولت غذا نرسونه، تو شهر قحطی میشه.

چرا رایگان؟ چون برخی از مردم بخاطر قرنطینه دیگه درآمد ندارند. فقط هم غذا نیست. سوخت، دارو و خدمات درمانی هم باید تامین بشه.

طبعا مردم به این سازمان عریض و طویل اعتماد ندارند، لذا بیش از نیازشون تقاضا میکنند و انبار میکنند. پس باید بیشتر از مصرف عادی قم، غذا، دارو و سوخت بهشون رسوند. این به کمبود و افزایش قیمت در بقیه کشور منجر میشه. پس قمی‌ها ناراضی هستند که زندانی شده‌اند، و بقیه ناراضی هستند که همه چیز گرون شده. در نتیجه دولت مجبور به واردات اقلام خوراکی میشه، اونهم با وجود تحریم آمریکا و پاندمی کرونا!

در عمل، علیرغم تلاش این سازمان عریض و طویل، غذا و دارو درست توزیع نمیشه. برخی گرسنه می‌مونند، به خیابون می‌ریزند، آشوب و در مقابل قرنطینه مقاومت میکنند.

یادمون باشه کسانی در این بین مردمی زندگی میکنند که در حد لیسیدن ضریح علیه توصیه‌های دولت مقاومت میکنند. برای اینکه چنین افرادی هم مجبور به همکاری با قرنطینه بشوند، قوه قهریه لازمه.

یعنی به نیروی نظامی نیاز میشه، تا هم مبادی شهر رو حفظ کنه، و هم کامیونهایی که غذا، سوخت و دارو توزیع میکنند رو حفاظت کنه. در این بین، معمولا شلیک چند تیر اجتناب ناپذیر میشه که خودش تبعات اجتماعی وخیمی داره.

پس از طرفی پروژه لجستیک عظیمی باید ظرف چند روز از صفر به صد برسه، تا بشه شهر قم رو قرنطینه کرد. از طرفی دیگه، یک سیستم امنیتی نظامی باید شکل بگیره تا از این پروژه لجستیک حمایت کنه.

اهالی شهر هم باید با قرنطینه همکاری کنند. برخی از این مردم از محل مسافر کشی تو راه تهران-قم، کاشان-قم، اصفهان-قم و غیره ارتزاق می‌کنند. برخی در زمین کشاورزی خارج از قم کار می‌کنند. برخی کارگر کارگاهی تو جاده کاشان یا اصفهان هستند. برخی هم کارگر فرودگاه امام هستند. همه اینها به دنبال منفذی برای خروج از شهر خواهند بود.

این قرنطینه هم منافذ بسیاری خواهد داشت. خاطرتان باشه، کلی راننده کامیون، ناظر توزیع، و پزشک و پرستار باید روزانه وارد شهر بشن و از اون خارج بشن. پس قرنطینه منافذی خواهد داشت.

منافذ قرنطینه باید کنترل بشه تا مریضی خارج نشه. طبعا چنین کاری بدون خطا نیست و بعضی از مریض‌ها خارج می‌شن. علاوه بر اون، برخی مردم ریسک بیمار بودن‌شون رو مخفی خواهند کرد، تا جواز عبور از منافذ قرنطینه پیدا کنند. این منجر به شیوع بیماری به خارج از محدوده قرنطینه میشه.

پس در عمل، کرونا از قرنطینه خارج میشه. اما مردم سالمی که نمی توانند به محل کارشون در خارج از شهر برسند، باعث میشن فعالیت تولیدی در خارج از قم هم مختل بشه. مثلا بسیاری از کارمندان فرودگاه امام نخواهند تونست برند سرکار. مردم با چمدانهای گم شده مواجه خواهند بود. فرودگاه مملو از مسافر میشه، ولی کارمند کافی نیست. برخی به پروازشون نمی رسند. خلاصه نارضایتی به سایر شهرها هم کشیده میشه.

بزرگترین مشکل در بین مریض های سایر شهرها بروز میکنه. مردم سایر شهرها که می‌بییند در قم چه وضعیه، از ترس قرنطینه‌ شدن شهرشون، مریضی خودشون رو قایم میکنند، و کمک درمانی دریافت نمی کنند. این به شیوع بیش از پیش مریضی در خارج از قم، و افزایش مرگ و میر منجر میشه.

این سناریو رو میشه با جزییات بیشتری هم پرداخت، ولی نکته اصلی دیگه مشخصه. قرنطینه، قضیه دوغ درست کردن با آب دریاست. شدنی نیست، اگرچه، اگه میشد چی میشد.

قرنطینه وقتی موثره که فقط شامل فرد مریض بشه، و داوطلبانه و با همکاری کامل او باشه.

قرنطینه اجباری یک شهر پر از آدم سالم و مریض، قطعا به بحرانی بزرگتر از بحران ناشی از اپیدمی منجر میشه.

به زعم من، مقاومت وزارت بهداشت در برابر اصرارها برای قرنطینه قم درست بود. اگه قم قرنطینه شده بود، الان کشور در آشوب می‌بود.

قرنطینه چند سطح دارد؛

۱- حداقلی‌ترین سطح، ایزوله کردن مریض در منزل یا درمانگاه هست.
به این میگن isolation.

۲- سطح بعد، قرنطینه کردن افرادی که به دلیل تماس نزدیک با مریض، مشکوک به بیماری هستند. اینها تا مشخص شدن نتیجه تست در قرنطینه می‌مونند.
به این میگن quarantine.

۳- سطح وسیعتر قرنطینه اونجاست که می‌دونیم عده زیادی تو شهر مریض هستند، ولی نمی‌دونیم چه کسانی. تعداد زیادی هم ناقل هستند که خودشون هم خبر ندارند.

در این شرایط، توصیه به رعایت «فاصله اجتماعی» میشه. مثلا سینماها و مدارس تعطیل میشه، پارکها و مساجد بسته میشه، و همایشها لغو میشه. شرکتها هم جلسات رو غیرحضوری برگزار می‌کنند و حتی‌المقدور کارمندهاشون از خونه کار می‌کنند. علاوه بر اون، سفرهای قطارهای مسافربری، پروازها، و حتی اتوبوسهای بین‌شهری هم کاهش پیدا می‌کنند.

به مجموعه این اقدامات social distancing یا رعایت «فاصله اجتماعی» گفته میشه، و داوطلبانه‌ست.

۴- شدیدترین شکل قرنطینه، برقراری حکومت نظامی و منع تردد در شهره. در این حالت، اگه کسی از خونه خارج بشه دستگیر میشه.

به این اقدام lock down یا cordon sanitaire میگن و در ووهان و چند شهر دیگه ایالت هوبِی، و همینطور چند شهر ایتالیا اجرا شد. در سطور بالا گفتم که چرا چنین کاری در ایران موفق نخواهد بود. اما باز اصرار میشه که چون اقدام چین در ووهان موفق بود، پس ایران باید قم و شهرهای شمالی رو قرنطینه کنه! این در حالیه که قرنطینه کردن برای چین و ایتالیا هم چالش برانگیز بوده.

۱- تخمین زده میشه که از وقتی دولت اعلام کرد ووهان رو قرنطینه می‌کنه، تا وقتی منافذش رو بست، حدود ۵ میلیون نفر از شهر خارج شدند و به شیوع کووید-۱۹ در چین کمک کردند. از ۸۰ هزار مورد ابتلا در چین، ۳۵ هزار تا خارج از ایالت هوبِی بوده.

امروز هم در نشریات درز کرد که ایتالیا میخواهد ۱۶ میلیون نفر رو در منطقه لامباردی تا یک ماه قرنطینه کنه. در حالیکه هنوز اعلام رسمی نشده، همین الان مردم در حال فرار از منطقه، و عملا بسط کووید-۱۹ به بقیه ایتالیا و اروپا هستند.

اگه دولت ایران هم قصد قرنطینه شهری رو میکرد، مردم اون شهر در سطح کشور پخش می‌شدند.

۲- در آغاز، غذا رسانی به سکنه ووهان خوب پیش نمی‌رفت و مردم شاکی شده بودند، تا اینکه خبر رسید که یک مقام عالیرتبه حزب میخواهد بیاد از شهر دیدار کنه. مسئولان محلی سریع غذای توزیعی رو بیشتر کردند و قدری هم به سر و وضع شهر رسیدند. وقتی این مقام مسئول بازدید می‌کرد، مردم از پنجره‌ها فریاد میزدند «همش ساختگیه» که اشاره اونها به نظم حاضر در شهر و توزیع غذا بود.

برای قرنطینه موفق، سرمایه اجتماعی و منابع بسیار لازمه.

حکومت چین ۴۰ سال رشد اقتصادی ایجاد کرده، و از این حیث اولا سرمایه اجتماعی بالایی داره، ثانیا خیلی ثروتمنده، در حدی که می‌تونه ظرف ده روز یه بیمارستان بسازه. می‌بینیم حتی چنین حکومتی برای چندین هفته غذا دادن به یک شهر چند میلیون نفری دچار مشکل میشه.

حتی اگه از عملکرد اقتصادی حکومت ایران در این چهل ساله و سرمایه اجتماعی پایینش بگذریم، کماکان دولت منابع کافی برای قرنطینه نداره. تصور کنید اگه یه شهر ایران مثل ووهان قرنطینه میشد، چند نفر از گرسنگی می‌مردند! بنابراین اینکه ایران شهری رو قرنطینه نکرده، تصمیم درستی بوده.

قرنطینه‌ای که چین اجرا کرد در تاریخ بی‌سابقه بوده. اما ارزیابی کارشناس‌ها اینه که کاهش سرعت شیوع کووید-۱۹ در چین بخاطر قرنطینه نبوده.

یک کارشناس سازمان بهداشت جهانی میگه موفقیت چین بخاطر شناسایی سریع مریض‌ها، ردیابی افرادی که با او در تماس بودند، تست کردن سریع اونها، و همینطور تعطیلی تجمعات عمومی بوده. در واقع آنچه از تجربه چین یاد میگیریم اینه که سطح سوم قرنطینه به مراتب از سطح چهارم در مهار شیوع موثرتره.

شناسایی سریع، کلیدی‌ترین رمز مهار مریضیه

کره جنوبی با جمعیت ۵۲ میلیون نفری، ۱۴۰ هزار تست انجام داده و در نتیجه حدود ۷ هزار مریض رو شناسایی کرده. از نظر تعداد تست به جمعیت کشور، کره با فاصله، رکورددار دنیاست.

دولت در سراسر کشور گیشه‌هایی ایجاد کرده شبیه فست‌فودهایی که مردم از تو ماشین سفارش می‌دن. مردم با ماشین می‌رن اونجا، و پیاده نمی‌شن. بهیار میاد دم پنجره ماشین تست میگیره، و نتیجه رو بعدا خبر می‌دن. از ماشین پیاده نشدن و به بیمارستان نرفتن، هم برای مردم آسونتره، هم ریسک سرایت بیماری رو کاهش میده.

چین هم یه شماره تلفن اعلام کرده که اگه کسی زنگ بزنه، یه تیم میره خونه‌ش تست می‌گیره تا طرف بیرون نیاد.

جمع بندی

قرنطینه به معنی منع اجباری تردد بی‌فایده‌ است.

پس چه اقداماتی فایده داره؟

۱) کاهش تجمعات عمومی،

۲) اقناع و آموزش مردم برای خونه موندن داوطلبانه و رعایت بهداشت،

۳) تست سریع و زیاد،

۴) انتشار روزانه آمار اپیدمیولوژیک.
پویا ناظران