باغ وحش خوب، باغ وحش تعطیل است!

به گزارش «تابناک باتو» ـ حتما حیواناتی را دیده اید که در باغ وحش‌ها بی اختیار حرکات تکراری انجام می‌دهند.

زوکوزیس Zoochosis یا «روان پریشی حیوانات باغ وحش»، یکی از شایع‌ترین اختلالات رفتاری و روانی در حیوانات محبوس در اسارت است. این مسئله در اثر استرس، افسردگی و بداخلاقی با حیوانات حبس شده ایجاد می‌شود؛ حرکات کلیشه‌ای و تکراری در قفس، چرخیدن، استفراغ، گشت و گذار تکراری، بازی کردن و خوردن مدفوع، گازگرفتن یا لیس زدن میله‌های قفس، تمیزکردن بیش از حد و گاهی رفتار‌هایی که به آسیب به حیوان منجر می‌شود، از جمله علائم این مشکل است. همچنین در مواردی این اختلال با بی اشتهایی همراه است. این رفتار برای نخستین بار در سال ۱۹۹۲ میلادی از سوی بیل تراورس، موسس یکی از سازمان‌های حفاظت از حیات وحش، شناسایی شد.

این اختلال در حیوانات با ضریب هوشی بالا مثل میمون‌ها و دلفین‌ها در زمان جدایی از طبیعت و خانواده خود به مراتب شدیدتر است. گریه‌های پرتکرار گوریل‌های محبوس در اسارت از جمله این موارد است. همچنین حیواناتی که در محیط طبیعی رفتاری اجتماعی دارند، بیشتر درگیر این اختلال می‌شوند. برخی از این حیوانات نیمی از عمر خود در اسارت را به انجام رفتار‌های کلیشه‌ای مرتبط با «روان پریشی حیوانات باغ وحش» می‌گذرانند.

در طبیعت حیوانات با در اختیار داشتن فضای مناسب در تعامل با هم گونه‌های خود و دیگر حیوانات هستند. به راحتی حرکت می‌کنند، بازی می‌کنند، شکار می‌کنند، از سوی دیگر حیوانات مورد تهدید قرار می‌گیرند و به اشکال مختلف انرژی خود را تخلیه می‌کنند، اما در فضای بسته قفس‌ها چنین فرصتی برای آن‌ها وجود ندارد. قفس‌های باغ وحش نه فقط هیچ شباهتی با محیط طبیعی حیوانات ندارد که گاهی چندین هزار برابر کوچک‌تر از فضای مورد نیاز آنهاست. تطابق نداشتن شرایط آب و هوایی با زیستگاه اصلی حیوانات، می‌تواند یکی دیگر از عوامل استرس زا باشد. حیوانات میلیون‌ها سال برای چنین رفتاری تکامل یافته اند و حضورشان در قفس باعث آزار روحی و استرس می‌شود. روان پریشی حیوانات باغ وحش در همه باغ وحش‌های دنیا وجود دارد، هیچ باغ وحشی نمی‌تواند ادعا کند چنین موردی در آنجا وجود ندارد؛ یک رنج و درد ابدی برای حیوانات اسیر.

برای کاهش اثرات زوکوزیس می‌توان اقداماتی نظیر ایجاد شرایط طبیعی حداکثری، پیچیده کردن محل نگهداری حیوانات، بزرگ کردن محل نگهداری، ایجاد تغییر در نحوه غذادادن به شکلی که زمان بیشتری طول بکشد و نصب اسباب بازی انجام داد. هر چند این اقدامات در نهایت موقتی است.

حامیان حقوق حیوانات باغ وحش‌ها را «انبار حیوانات» می‌نامند. در این انبار‌ها حیوانات به عنوان کالایی برای سوددهی ایفای نقش می‌کنند. حامیان باغ وحش می‌کوشند وجود این مراکز را برای تحقیقات زیستی ارزشمند نشان دهند، اما کیست که نداند وجود حیوان در مکانی که کوچک‌ترین شباهتی به محل زندگی اش ندارد، هیچ دستاورد پژوهشی نخواهد داشت. باغ وحش خوب، باغ وحش تعطیل است.
سپهر سلیمی