بیماری کبد چرب چیست و بهترین درمان‌ها کدام است؟

به گزارش «تابناک باتو» ـ یکی از بیماری های شایع در جهان بیماری کبد چرب است. كبد چرب از بیماری‌های قرن 21 به شمار می‌آید كه در اثر رسوب و تجمع بیش از حد چربی در بافت كبد ایجاد می‌شود. در نتیجه، اختلالاتی در فعالیت طبیعی كبد به وجود می‌آورد كه باعث نارسایی كبدی می‌شود. ۵ تا ۱۰ درصد وزن کبد در حالت نرمال از بافت چربی تشکیل می شود. اگر بافت چربي بیش از۱۰ درصد وزن کبد را تشکیل داد؛ به آن کبد، کبد چرب می گویند. متاسفانه کبد چرب بسیاری از افراد جامعه را درگیر كرده و روند آن رو به افزایش است و باید بدانید كه درمان دارویی قطعی نیز برای آن وجود ندارد.

انواع کبد چرب را می توان به دسته های زیر تقسیم کرد؛

بیماری کبد چرب الکلی (ALD)
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
استاتو هپاتیت غیرالکلی (NASH) و استاتو هپاتیت الکلی

عادات و رفتارهای غلط بسیاری ایجاد کننده این بیماری هستند که بارزترین و مهم ترین آنها :

اضافه وزن یکی از علل کبد چرب

مصرف الکل و مشروبات الکلی
مصرف مواد غذایی چرب
نداشتن فعالیت بدنی سالم یعنی همان ورزش و تحرک مفید
سوء تغذیه و فشار خون بالا
بارداری
مصرف داروهایی همچون آسپرین و تتراسایکلین و استامینوفن هستند.

بیماری کبد چرب مشکلی است که معمولا با مصرف الکل همراه است اما چیزی که در حال حاضر مورد توجه است بیمار کبد چرب غیر الکلی است. همانطور که از نام این بیماری مشخص است، دلیل این نوع کبد چرب مواردی غیر از مصرف الکل است. بسیاری از مردم هیچ نشانه ای از خود بروز نمی دهند و به همین دلیل است که کبد چرب غیر الکلی را بیماری خاموش می نامند. تفریبا از هر 5 مورد، یکی پیشرفت کرده و حالت التهابی تر بیماری کبد را به خود می گیرد که استاتو هپاتیت غیر الکلی نام دارد. استاتو هپاتیت می تواند تبدیل به سیروز و سرطان کبد شود.

ادعاهایی که درباره کبد چرب غیر الکلی می شود

وقتی درباره کبد چرب در اینترنت جستجو می کنید با ادعاهایی روبه رو می شوید که هیچ اساس علمی ندارند. از ادعاهای شایع این است که شربت ذرت با فروکتوز بالا، دشمن درجه یک کبد است. شربت ذرت با فروکتوز بالا هرگز به تنهایی عامل اصلی کبد چرب غیر الکلی نیست. پژوهش ها ثابت کردند کاهش مصرف نوشابه و قندهای اضافه به سلامت کبد کمک می کند. از دیگر ادعاها این است که زردچوبه، قهوه سیر، چای سبز، زنجبیل و شکلات تلخ التهاب کبد را کاهش می دهند اما شواهدی که نشان دهد چنین موضوعی حقیقت دارد بسیار ضعیف است.

كبد چرب چگونه در بدن ایجاد می‌شود؟

كبد چرب به دلیل كم‌تحركی، افزایش وزن و استفاده از غذاهای پركالری، كم‌فیبر و غذاهای آماده با سس فراوان ایجاد می‌شود. همچنین داشتن حداقل فعالیت‌های فیزیكی و اضافه‌وزن متاسفانه سبب افزایش این بیماری شده است. در حال حاضر 30 تا 40‌درصد بیمارانی كه به متخصصان مراجعه می‌كنند به نحوی كبد چرب در آنها دیده می‌شود. درگیری كبدی از جمله مضرات مصرف مواد غذایی نامناسب و عدم فعالیت فیزیكی با گسترش زندگی ماشینی امروز است و با وزن بیمار ارتباط مستقیم دارد.

از مهمترین دلایل کبد چرب مصرف مشروبات الکلی است.

از دیگر موارد مهمی که می توان به آن اشاره نمود اضافه شدن چربی های بدن و در نتیجه افزایش وزن است.

عوامل خطر ابتلا به کبد چرب غیر الکلی عبارتند از:

افراد مبتلا به بیماری دیابت افراد چاق افراد با چربی و فشارخون بالا افراد دارای چربی شکم اضافی چگونه می توان کبد چرب را تشخیص داد؟ کبد چرب بدون علامت است ولی در بررسی‌هایی با آزمایش خون و بررسی افزایش آنزیم های کبدی مشخص می شود. اگر مورد غیر معمولی مشاهده شود با استفاده از سونوگرافی و ام آر آی چک می کنند که آسیبی وجود دارد یا خیر. علاوه برآن با سونوگرافی، دستگاه های فیبر و اسکن نیز قابل تشخیص است. اما نمونه برداری از كبد بهترین راه برای تشخیص دقیق این بیماری توسط تیم متخصصین خواهد بود.

مهم ترین نشانه هایی که از اختلال در کبدتان خبر می دهند

اگر کبد چرب تا نارسایی کبد (Liver failure) و سیروز یا التهاب شدید کبدی پیشرفت کند، علایم کبد چرب آن به شرح زیر است:

زرد شدن رنگ چشم از علائم اختلالات کبد

رنگ چشم های تان به زردی می گراید.
شکم تان از آب پر می شود.
به یکی از هپاتیت های آ، ب یا سی مبتلا هستید.
در بدن تان احساس خارش دائمی می کنید.
مدام خسته هستید.
اضافه وزن دارید.
سردرگم و فراموشکار شده اید.

علایم كبد چرب در مراحل اولیه شامل چه مواردی است؟

بیماری‌های كبدی مانند هپاتیت و كبد چرب در مراحل اولیه هیچ نشانه‌ای برای تشخیص ندارند. بنابراین، بیماران از شرایط خود بی‌اطلاع هستند تا وقتی كه پس از گذشت زمان و وخیم شدن وضعیت كبد تاثیرات منفی بر عملكرد آن مشخص می‌شود. وقتی كبد چرب منجر به هپاتیت می‌شود كبد متورم می‌شود و بیمار در ناحیه فوقانی و راست شكم احساس فشار و سنگینی می‌كند به‌خصوص این علایم در مواردی كه كبد چرب سریع ایجاد شده بیشتر بروز می‌كند. كبد چرب ارتباط مستقیمی با فعالیت بدن، وضعیت متابولیسم و افزایش چربی خون دارد. تمامی این موارد زنگ خطرهایی هستند كه فرد را از وضعیت كبد چرب‌شان باخبر می‌كند.

از دیگر علائم کبد چرب به موارد زیر باید اشاره کرد:

احساس خستگي

بي اشتهایی

ضعف عمومی

حالت تهوع

ضعف قدرت تقکر

درد بالای سمت راست شکم

بزرگی کبد

لکه های قهوه ای روی پوست گردن وزیر بغل

علاوه بر این در اثر تشخیص دیر با گذشت زمان كبد توان کاري خود را از دست می دهد و نارسایی کبدی ایجاد می کند.

كبد چرب چه عوارضی به دنبال دارد؟

باید بدانید كبد فرد مبتلا در برابر رسوب چربی از خود واكنش نشان می‌دهد و در طولانی مدت سبب آسیب كبد می‌شود. ابتلا به هپاتیت از عوارض ناشی از پیشرفت كبد چرب است كه در نهایت به سیروز كبدی تبدیل می‌شود. هپاتیت ناشی از چربی سبب تخریب سلول‌های كبد می شود و عوارض جدی را برای بیمار به دنبال خواهد داشت.

آیا آزمایش هایی برای شناسایی كبد چرب وجود دارد؟

توصیه می‌كنیم برای تشخیص كبد چرب افرادی كه بیماری‌های زمینه‌ای و متابولیك مانند دیابت، چربی خون و اضافه‌وزن دارند، برای آنها بررسی كامل آزمایشگاهی كبدی صورت گیرد و از طرفی سونوگرافی از كبد هم انجام شود. بهترین راه برای تشخیص، سونوگرافی است كه در آن تجمع چربی كبد به خوبی نشان داده می‌شود. در بعضی موارد برای اثبات تشخیص شاید لازم باشد نمونه‌برداری از كبد انجام گیرد و مطالعه میكروسكوپی روی بافت كبد صورت گیرد.

درمان بیماری كبد چرب چیست؟

اگر كبد چرب در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل پیشگیری و درمان است. كاهش وزن، فعالیت فیزیكی و ورزش، استفاده از رژیم غذایی مناسب و عدم استفاده از غذاهای چرب و پركالری از روش‌هایی هستند كه در جلوگیری از پیشرفت این بیماری كمك می‌كنند. از آنجایی كه این بیماری در مراحل اولیه قابل برگشت است بنابراین داشتن الگوی غذایی سالم، ورزش و رسیدن به وزنی متعادل و به طور كلی تغییر شیوه زندگی را پیشنهاد می‌كنیم. توجه داشته باشید اگر كبد چرب به سیروز تبدیل شود بافت كبد تخریب می‌شود. در این صورت كار درمان هم سخت‌تر انجام می‌شود.

تا به امروز در خصوص این بیماری خاموش دارویی کشف نشده است و مهم ترین روش درمان آن است که علت ها را برطرف کنند. افرادی که الکل مصرف می کنند و در صورت مصرف زیاد منجر به کبد چرب شده است باید مصرف خود را کاهش و کاملا آن را قطع کنند. افراد چاق باید با تغییر در برنامه غذایی و رعایت رژیم غذایی اصولی توسط تیم حرفه ای و انجام ورزش هایی روزانه وزن خود و چربی هایی را که منجر به این بیماری شده را کاهش دهند. کاهش 10 درصدی وزن از مهمترین کلید رفع مشکل کبدچرب است.

بیشتر بخوانید: 

نفخ؛ نشانه اصلی بیماری کبد چرب

هیچ داروی گیاهی کبد چرب را درمان نمی کند
اگر مبتلا به کبد چرب هستید این دانه را مصرف کنید

موادی که می توانند به کبدتان آسیب وارد کنند

مبتلایان به دیابت یا افزایش چربی خون باید با کنترل قند و چربی به کمک پزشک متخصص در جهت درمان این بیماری قدم بردارند. همچنین مصرف روزانه یک گرم کپسول ماهی به این بیماری کمک خواهد کرد. یادتان باشد از مهم ترین راه های درمان این بیماری تغییر در سبک زندگی یعنی تغییر در رژیم غذایی، فعالیت های جسمانی، پیاده روی و تحرک بدنی است.

توصیه ها و راههای کلی برای درمان کبد چرب

داروهایی که مقاومت به انسولین را درمان میکنند مانند متفورمین
داشتن رژیم غذایی مناسب به خصوص رژیم غذای حاوی میوه ها و سبزیجات و غذاهای کم چرب
مصرف سیر و پیاز, چغندر , کلم و..
مصرف آب لیمو ترش در آب داغ البته این روش برای افرادی که مشکل معده دارند توصیه نمی شود
کاهش وزن
خودداری از مصرف خودسرانه دارو در زمان هر نوع بیماری
مصرف ویتامین E البته به اندازه و با مشورت با پزشک
ترک مخدرات
ورزش
خودداری از مصرف مواد غذایی فریز شده - زود پز شده - ترشیجات - رب - سس ها - نمک زیاد - چای پر رنگ - فست فودها - آب همراه غذا - دوغ همراه غذا -تنقلات شور - روغن های سرخ کردنی - لبنیات پر چرب و..

چه دارویی برای درمان كبد چرب تجویز می‌شود؟

برای بهبود این ناراحتی می‌توان اختلالات زمینه‌ساز آن را كنترل كرد. ورزش روزانه، كاهش وزن و استفاده نکردن از غذاهای چرب و پركالری و مصرف مرتب میوه و سبزیجات تنها راه‌حل‌های اصلی برای درمان كبد چرب هستند كه اثرات مفیدی روی آن می‌گذارند. ویتامین‌های دارای آنتی‌اكسیدان مانند ویتامین‌ E می‌تواند مانند داروی كمكی برای كبد چرب عمل كند ولی نمی‌توان آن را به‌عنوان دارویی كه این بیماری را از بین می‌برد تلقی كرد.

توجه داشته باشید كه این بیماران می‌توانند با انتخاب رژیم‌های غذایی سالم، ورزش و كاهش وزن، تغییر رویه زندگی و كنترل بیماری زمینه‌ای خود به درمان كبد چرب كمك كنند.

1- کاهش وزن

برنامه غذایی و ورزش راه حل های مناسبی برای کنترل کبد چرب هستند. کاهش 5 تا 10 درصد از وزن کلی بدن می تواند التهاب کبد و تجمع چربی اطراف اعضای بدن را کاهش دهد اما کاهش وزن را آرام آرام پیش ببرید، برای مثال هر هفته یک یا نیم کیلوگرم کاهش وزن مناسب است. کاهش وزن ناگهانی و زیاد در کوتاه مدت بیماری را بدتر می کند.

2- پرهیز غذایی

تعداد وعده های غذایی خود را افزایش دهید ولی با حجم کم. یعنی سه وعده اصلی و سه میان وعده. زیرا حجم بالایی خوراکی در کبد به چربی خون تبدیل می‌شود. کاهش چربی و کربوهیدراته درمان چربی‌های خون درمان کامل دیابت استفاده ازامگا 3 موجود در ماهی های چرب مانند سالمون، ساردین و تن استفاده از امگا 3 موجود در منابع گیاهی شامل گردو، بذر کتان، شاهدانه و روغن زیتون، آجیل ها مصرف ویتامین فولیک اسید، VIT/ C / B1/B2/B6/B12 و منگنز و سلنیوم مصرف روزانه یک گرم مکمل روغن ماهی محدود کردن چربی ها و خودداری از چربی های اشباع شده بهترین پروتیین غذاهای دریایی ومرغ و گوشت بدون چربی است. البته در نظر داشته باشید که پروتیین گیاهی بهتر از حیوانی است. رژیم غنی از میوه و سبزیجات باشد.

مصرف سبزیجات به علت داشتن فیبر زیاد و ویتامین توصیه می شود. میوه‌ها هم فیبر خوبی دارند ولی چون قند ساده دارد باید حداکثر 3 واحد در روز مصرف شود. مصرف فیبر را با استفاده از غلات کامل، برنج قهوه ای افزایش دهید. از مصرف شیرینی جات آماده خودداری کنید. از خوردن نوشیدنی های قندی خودداری شود. برای پخت و پز از روغن‌های مایع کانولا و زیتون استفاده کنید.

3- ورزش

بهترين روش درمان کبد چرب از بین بردن عوامل ايجادکننده آن است. یکی از کم ترین کارهایی که برای رفع کبد چرب می توان انجام داد، ورزش است. ورزش خاصی برای برای درمان این بیماری وجود ندارد اما فعالیت مستمر (دست کم 5 بار در هفته و هر بار 20 دقيقه پياده روي يا دويدن آهسته) بسیار مفید است. پزشکان توصیه می کنند که افراد مبتلا به کبد چرب باید هر روز 20 دقيقه ورزش کنند يا يک روز درميان يک ساعت به انجام فعاليت‌هاي ورزشي بپردازند. برای تاثیر گذاری بیشتر آن، ورزش بايد جزو برنامه روتین زندگی باشد.

در ضمن لازم نيست اين 20 دقيقه يا يک ساعت، به طور مداوم انجام شود، بيمار مي‌تواند 2 تا 10 دقيقه يا 4 تا 15 دقيقه ورزش کند. اين توصيه به‏ ویژه براي افرادي مفید است که به دليل مشکلات اسکلتي‌-عضلاني قادر به ورزش طولاني نيستند. برای کاهش وزن و درمان این بیماری به طور همزمان، فرد بايد سريع راه برود يا از سربالايي بالا برود و… تا به بدن فشار بيايد و عرق کند.

بهترین درمان برای کبد چرب

میوه ها و سبزیجات مفید برای کنترل و کاهش شدت کبد چرب شامل؛

انواع کلم
چغندر
رزماری
آووکادو
سیب سبز
گریپ فروت و دارابی
پاپایا
آرتیشو (کنگرفرنگی)
موز
گردو
بادام زمینی
بادام تلخ
عناب
خربزه و طالبی

عرقیات گیاهی برای درمان کبد چرب

دم کرده گل مریم

کاهش تدریجی وزن و ورزش روزانه می تواند به گونه چشمگیری در درمان کبد چرب مفید باشد. البته توجه داشته باشید کاهش ناگهانی وزن ممکن است این مشکل را تشدید کند.

سکنجبین عنصلی

سکنجبین عنصلی را که همان پیاز دشتی و پیاز موش است و عرب ها عنصل می گویند در سکنجبین می جوشانند و آبش را صاف می کنند و روزی یک الی دو قاشق پلو خوری به فاصله 12 ساعت مصرف می کنند.

درمان کبد چرب با عرقیات گیاهی

شاه تره و خارشتر

عرق گیاهی شاه تره، خارشتر و کاسنی از جمله داروهای گیاهی موثر در کنترل و درمان کبد چرب به شمار می آیند. این نوشیدنی های گیاهی از آنجا که طبعی سرد و تر دارند موجب کاهش میزان کلسترول خون می شوند و در عین حال به پاکسازی کبد و بدن از سموم و مواد زائد هم کمک می کنند.

گردآوری در «تابناک باتو»