اصفهان صبح امروز بارش برف همهجایِ اصفهان را سفیدپوش کرد؛ همهجا، بهجز ترکِ مرمتشدۀ گنبد مسجد شیخ لطفالله!
احمد همتیار، استاد پیشکسوت مرمت و کاشیکار معرق در این رابطه به ایسنا گفت: هرگز تابهحال ندیدهام که بعد از مرمت یک گنبد، برف روی قسمت مرمتشده ننشیند! باید کشف کرد و دید که این اتفاق چرا و چطور رخداده است.
وی ادامه داد: وقتی ترک مرمتشدۀ گنبد نسبت به یک بارش طبیعی، عملکرد غیرطبیعی نشان میدهد، یعنی ملات این بخش با بقیه بخشها تفاوت دارد و وقتی این اتفاق برای سایر گنبدهای مرمتشده رخ نداده یعنی در دستورالعمل تهیه ملات گنبد مسجد شیخ لطفالله، اعمال سلیقه شده است؛ درحالیکه مرمت، دارای اصول مشخص است، همه مراحل آن دستورالعملهای معین دارد و وجود این قواعد، امکان اعمال سلیقه را از سوی مرمتگر رد میکند.
همتیار با تأکید بر اینکه تشخیص چرایی این واکنش غیرطبیعی نیاز به تحلیل فنی و آزمایشگاهی دارد، خاطرنشان کرد: درک مبانی اصول مرمتی و عمل به آن مانع ایجاد تغییر گسترده در بخش مرمتشده میشود اما وقتی فردی نسبت به این اصول آگاهی نداشته باشد، ولو با حسن نیت، شروع به اعمال سلیقه میکند و این نادرست است.
این پیشکسوت مرمت، در پاسخ به اینکه آیا استفاده از روغن بزرک موجب ایجاد واکنش متفاوت در بخش مرمتشده و نشده، نسبت به بارشِ یکسان برف شده؟ گفت: روغن بزرک یک روغن طبیعی است که هر کس با قالب کار میکند، برای جدا کردن پارچه از قالب، ممکن است از آن استفاده کند اما در سایر گنبدهایی که از این روغن در بخشهایی از مرمت آن استفادهشده، تاکنون چنین مسئلهای به وجود نیامده است؛ ضمن اینکه اثبات به کاربردن یا نبردن این روغن نیز نیاز به آزمایش کردن دارد.
وی تصریح کرد: به نظر میرسد یک عامل شیمیایی موجب به وجود آمدن این واکنش متفاوت در گنبد شده است اما این حدس و گمان نیز نیاز به تحقیق و بررسی بیشتری دارد.
بررسی علت آبگریزی گنبد شیخ لطفالله
چرا قسمت مرمتشده گنبد جذب رطوبت ندارد؟
وی که سالهاست در زمینۀ عایقهای رطوبتی نانو فعالیت دارد، به موضوع جذب سطحی آجر اشاره و تصریح کرد: یک آجر معمولی در تماس ۲۴ ساعته با رطوبت حداقل ۱۷ درصدِ وزن خود رطوبت جذب میکند و نشانۀ جذب رطوبت در مصالح تغییر رنگ است؛ یعنی وقتیکه سیمان، بتن یا آجر آب بخورد تیره میشود و با توجه به نوع بافت مصالح و تخلخل میزان درصد جذب رطوبت متفاوت است. هرچه فرسایش آجر بیشتر باشد تغییر رنگ در اثر جذب رطوبت با توجه به عمق نفوذ بیشتر است و هرچه رطوبت بیشتری جذب شود، تخریب در اثر خاصیت یخ بر شدن نیز تشدید پیدا میکند.
ایسنا