به گزارش «تابناک با تو»؛ امروزه با گسترش خطوط هوایی و امکان پیمودن مسافت‌های زیاد در زمانی کوتاه، مسافرت با هواپیما امری عادی شده است. درحقیقت پرواز با هواپیما آن قدر مطمئن و راحت است که گاهی فراموش می‌کنیم که جو خارجی کرهٔ زمین یک محیط بالقوه خطرناک است. گاهی از هواپیما برای رساندن بیمار به مراکز درمانی استفاده می‌شود. گاه نیز هدف از مسافرت هوایی، انجام کارهای بازرگانی و اداری است؛ درحالی که مسافر از تندرستی کامل برخوردار نیست و ممکن است در طی مسافرت هوایی دچار مشکلاتی شود. در این مقاله می‌خواهیم این مشکلات را بررسی کنیم و توصیه‌هایی نیز برای انجام یک پرواز مطمئن و راحت به این گروه از مسافران بکنیم.
تدبیرهای پیش از پرواز
گرچه برای برخی از مردم پرواز با هواپیما کاری است عادی ولی، برخی دیگر که کمتر با هواپیما مسافرت می‌کنند ممکن است پرواز برایشان با حالات هیجانی و فشارهای روحی همراه باشد. گاه هواپیما پس از پیمودن مسافتی دراز، در سرزمینی فرود می‌آید که اختلاف زمانی زیادی با مبدأ پرواز دارد. واقعیت دیگر این است که هواپیما شبانه‌روز در پروازند. این دو عامل سبب می‌شوند که بسیاری از پروازها در ساعاتی که به طور معمول اوقات استراحت و خوابه هستند مانند اولین ساعات بامداد آغاز شوند یا پایان گیرند. علاوه بر این گاه تاخیر ناشی از نامساعد بودن اوضاع جوی یا اشکالات فنی مسافر را ساعتهای مدیدی در فرودگاههای شلوغ و پر ازدحام معطل می‌کنند. همهٔ اینها نگرانی و فشار روحی مسافر را می‌افزایند.
برای کاهش فشار روحی پیش از پرواز توصیه‌های زیر را به کار ببندید؛
۱-برنامه‌هایتان را طوری تنظیم کنید که برای رسیدن به فرودگاه وقت کافی داشته باشید تا مجبور نشوید با شتاب و به سرعت و احیاناً بدون اینکه فرصت صرف غذا یا نوشیدنی داشته باشید، خود را به فرودگاه برسانید.
۲- انتظار شلوغی و ازدحام بیش از حد فرودگاه را داشته باشید. این کار از نظر روانی به شما کمک می‌کند که محیط فرودگاه را بهتر تحمل کنید.
۳- تا حد امکان با بار کم مسافرت کنید. همراه داشتن دو چمدان کوچک آسانتر از یک چمدان بزرگ است. به بیماران توصیه می‌شود که داروهای خود را در کیف دستی قرار دهند، تا در صورت تاخیر و یا عدم دریافت چمدان اصلی خود، با مشکلی مواجه نشوند.
شرایط در هنگام پرواز
فشار هوای درون هواپیماهای جدید به نحوی تنظیم شده است که پرواز در ارتفاعات زیاد، بر فراز هوای نامساعد و مسافات دور را بدون سوخت گیری مجدد امکانپذیر می‌کند. به دلایل اقتصادی و فنی فشار هوا در ارتفاع ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ پا (۱۸۰۰ تا ۲۴۰۰ متر) بالاتر از سطح دریا تنظیم شده است. با افزایش ارتفاع از سطح دریا، فشار جو کاهش می‌یابد. بنابراین میزان اکسیژن موجود برای تنفس کم می‌شود. بدن انسان قدرت تطبیق زیادی با محیط اطراف دارد وانسان سالم حتی تا ارتفاع ۱۰۰۰۰ پایی (۳۰۰۰ متری) نیز به راحتی نفس می‌کشد، ولی افرادی که دچار بیماریهای قلبی و ریوی باشند، حتی در ارتفاع ۶۰۰۰ پایی نیز دچار مشکلاتی می‌شوند. اکسیژن برای ادامه حیات ضروری است. اکسیژن را ریه‌ها از هوای تنفسی می‌گیرند، سپس گویچه‌های قرمز خون آن را جذب می‌کنند و به تمام بافتهای بدن می‌رسانند. همان گونه که گفتیم انسان سالم می‌تواند حتی در ارتفاع ۱۰۰۰۰ پایی نیز اکسیژن موردنیاز بدن خود را تامین کند. هر عاملی که سبب اختلال در عمل ریه-ها و یا قدرت حمل اکسیژن توسط خون شود، بر تحمل فرد نسبت به کاهش فشار اکسیژن در ارتفاع کمتر از ۱۰۰۰۰ پا تأثیر سوء خواهد داشت. برحسب شدت بیماری، ممکن است که فشار معمولی مسافرنشین هواپیما (معادل ارتفاع ۶۰۰۰ پا از سطح دریا) برای تامین اکسیژن بدن کافی نباشد.
بیماری های دستگاه تنفس
این بیماریها عبارتند از: برونشیت مزمن، (برونشیت یک بیماری تنفسی است که با التهاب و تورم نای و نایژه‌ها همراه است. هرگاه بیماری به موقع و کاملاً درمان نشود و بیمار سه ماه متوالی در دو سال پیاپی سرفه خلط‌دار داشته باشد، برونشیت مزمن گفته می‌شود.)، آمفیزم (آمفیزم یک بیماری تنفسی است که در آن دیوارهٔ بین چند حبابچهٔ ششی ازبین می‌رود و در نتیجه ظرفیت تنفسی و اکسیژن گیری ریه‌ها از خون کاهش می‌یابد.) برونشکتازی (برونشکتازی به معنی‌گشاد شدن غیر طبیعی نایژه‌هاست.) و قلب ریوی. (قلب ریوی به معنی بیماری قلب (بیشتر طرف راست قلب در اثر بیماریهای تنفسی است.) بیشتر بیماران دچار این بیماریها می‌توانند با هواپیما مسافرت کنند به شرطی که به هنگام پرواز منبع اکسیژن در
دکتر مایکل بگ شاو پزشک و خلبان برجستهٔ انستیتوی طب پرواز نیروی هوایی انگلستان است.
دسترس آنان باشد. اگر بیماری به هنگام استراحت یا پس از پیمودن ۵۰ متر به تنگی نفس دچار می‌شود نباید با هواپیما پروازکند، زیرا ممکن است اکسیژن اضافی برایش کافی نباشد و حتی در بعضی موارد مشکل را پیچیده تر کند. افراد مبتلا به آسم که بیماریشان به خوبی مهار شده باشد، می‌توانند با هواپیما مسافرت کنند ولی باید به خاطر داشته باشند که به مقدار کافی دارو در کیف دستی به همراه داشته باشند.
بیماری های قلب
بیشترین میزان فشار روحی در فرودگاه به مسافر وارد می شود و بیشتر بیماران قلبی در فرودگاه و نه به هنگام پرواز دچار مشکل می‌شوند؛ بنابراین، فشار روحی و خستگی مفرط ناشی از مقدمات پرواز به اندازهٔ کاهش فشار اکسیژن مهم است.
شرکت هواپیمایی بریتانیا توصیه می‌کند کسانی که دچار سکتهٔ قلبی بدون پیدایش عوارض شده باشند نباید زودتر از ۲ هفته پس از حمله با هواپیما سفر کنند و چنانچه بیماریشان عوارضی به همراه داشته باشد، نباید بدون اجازهٔ پزشک پرواز کنند. آنها که دچار افزایش فشار خون هستند می‌توانند با هواپیما پروازکنند به شرطی که داروهای لازم را در کیف دستی به همراه داشته باشند.
اختلالات خون
کم خونی شدید، یعنی کاهش غلظت هموگلوبین به کمتر از ۵/۷ گرم درصد، مانعی برای انجام مسافرت هوایی است. غلظت هموگلوبین به طور طبیعی در مردان ۱۴ تا ۱۶ و در زنان ۱۳ تا ۱۵ گرم در صد است. پروازهای کوتاه مدت کمتر ممکن است مشکلی ایجاد کنند. در صورت لزوم پروازهای طولانی، می‌توان قبلاً به بیمار خون تزریق کرد. بیمارانی که نوعی اختلال خونی دارند که احتمال تجزیهٔ گلبول قرمز آنها به هنگام پرواز وجود دارد، باید از پزشک معالج خود برای پرواز اجازه بگیرند. از جملهٔ این اختلالات می‌توان از بیماری کمخونی داسی شکل نام برد. در مبتلایان به کمخونی داسی شکل گویچه‌های قرمز در صورت قرار گرفتن در محیط کم اکسیژن، مثلاً در ارتفاعات، به شکل داس در می‌آیند و متلاشی می‌شوند.
بیماری های اعصاب
پس از سکتهٔ مغزی حداقل تا ۳ هفته نباید با هواپیما مسافرت کرد در طول این مدت بیمار به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد. وجود ناتوانیهای جسمی مانعی برای انجام پرواز نیست ولی به هرحال در صورت داشتن شک باید از پزشک دربارهٔ پرواز با هواپیما سؤال کرد.
یکی از پیامدهای پیری، تصلی شرایین است که ممکن است مانع رسیدن اکسیژن کافی به مغز شود. این گفته بدین معنی است که مغز افراد مسن فقط در ارتفاع هم سطح دریا اکسیژن کافی دریافت می‌کند ودر صورت افزایش ارتفاع ممکن است این افراد دچار گیجی و منگی شوند. توصیه برای تمام افراد مسنی که به هنگام شب دچار گیجی و منگی می‌شوند این است که چون ممکن است به هنگام مسافرت با هواپیما نیز دچار این حالت گردند، نباید تنها مسافرت کنند و باید یک همراه داشته باشند. البته سالمندی به خودی خود مانعی برای انجام پرواز نیست.
مبتلایان به صرع ممکن است به هنگام پرواز با هواپیما دچار حمله شوند که علت آن کاهش اکسیژن، خستگی و فشار روحی ناشی از پرواز است. این افراد باید ۲۴ ساعت پیش از پرواز مقدار داروی ضد تشنجی راکه به طور معمول مصرف می‌کنند افزایش دهند و تا رسیدن به مقصد نهایی کماکان داروی بیشتری مصرف کنند و سپس مقدار دارو را به تدریج کاهش دهند. شک نیست که افزودن بر مقدار دارو باید با مشورت پزشک انجام شود. در ضمن بهتر است که مسافر مبتلا به صرع از قبل بیماری خود را با خدمهٔ پرواز در میان بگذارد تا در صورت بروز حمهٔ تشنج آمادگی داشته باشند ودستپاچه نشوند.
آثار کاهش فشار خون
اگر یک بالون به ارتفاع ۶۰۰۰ پایی از سطح دریا صعود کند، حجم آن به علت کاهش فشار جو ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت. درست همین اتفاق در هوای موجود در حفره‌های نیمه بستهٔ بدن انسان مانند گوش، سینوسها و روده‌ها که به هوای بیرون راه دارند به وقوع می‌پیوندد. به طور معمول در افراد سالم با افزایش ارتفاع، مشکلی پیش نخواهد آمد و به هنگام صعود، هوای اضافی از بدن خارج خواهد شد، مثلاً هوای گوش با شنیدن صدایی خارج می‌شود. مشکل هنگامی پیش می‌آید که مسافردچار سرماخوردگی شدید، سینوزیت یا التهاب و تورم گوش میانی باشد. زیرا به علت پرخونی گوش میانی و سینوسها، جریان یافتن هوا به داخل یا خارج آنها امکانپذیر نیست و سبب درد شدید و صدمه به گوش و سینوسها می‌شود. بنابراین افراد دچار سرماخوردگی شدید سینوزیت یا التهاب و تورم گوش میانی نباید با هواپیما پرواز کنند در صورت ضروری بودن پرواز باید ازداروهای ضد احتقان بینی استفاده کرد. افرادیکه به تازگی عمل جراحی بر روی گوش میانی خود داشته‌اند، در معرض خطرزیادی در حین پرواز هستند از این رو مسافرت هوایی آنها منوط به اجازهٔ پزشک است.
به علت اتساع گاز در روده‌ها به هنگام پرواز حداقل باید ۱۰ روز از جراحی شکم، حتی جراحیهای جزئی، گذشته باشد. اگر پس از عمل جراحی عوارضی پیش آمده باشد، این زمان افزایش می‌یابد. در صورت وجود خونروی از دستگاه گوارش، بیمار باید حداقل به مدت ۳ هفته پروازنکند. همین فاصلهٔ زمانی برای پرواز پس از جراحی بر روی قفسه سینه نیز توصیه می‌شود. همچنین پس از شکستگی جمجمه وضایعات عمیق چشم، حداقل تا یک هفته نباید باهواپیما مسافرت کرد.
کاهش فشار جو در ارتفاعات بر روی گازها تأثیرمی‌گذارد و سبب اتساع آنهامی‌شود. این مسئله در مورد هوایی که در گچ گرفتگیها موجود است، اهمیت دارد. اگر هوای محبوس متسع شود، اندام گچ گرفته شده را تحت فشار قرار می‌دهد و ممکن است خون کافی به اندام نرسد. اگراندام گچ گرفته شده هنوز متورم باشد، پیش از انجام پرواز، به ویژه پروازطولانی، باید گچ را شکافت. همچنین گچی که تا بالای زانو ادامه دارد، نیز می‌تواند سبب بروز مشکلاتی گردد.
چند نکته دیگر
افراد مبتلا به بیماری قند باید برنامهٔ غذایی ودارویی خود راهمانند خانه تنظیم کنند و پس از رسیدن به مقصد نهایی، برنامهٔ خود را با ساعت جدید محلی هماهنگ سازند. این افراد همانند سایر بیماران نباید داروهای خود را در ته چمدانی که به قسمت بار تحویل می‌دهند بگذارند بلکه داروهایشان باید در کیف دستی و به همراهشان باشد. دربارهٔ مسافرت هوایی در زمان بارداری بسیار سؤال می‌شود. گرچه به نظر نمی‌رسد که مسافرت هوایی برای زن باردار سالم و جنین طبیعی ضرر داشته باشد، ولی هواپیما در این دورهٔ خاص زندگی وسیلهٔ مناسبی نیست. بسیاری از شرکتهای هواپیمایی از پرواز زنان باردار پس ازهفتهٔ ۳۵ بارداری در پروازهای بین‌المللی و پس از هفتهٔ ۳۵ بارداری در پروازهای بین‌المللی و پس از هفتهٔ ۳۶ آبستنی در پروازهای داخلی جلوگیری می‌کنند. یادآور می‌شود که طول مدت حاملگی ۴۰ هفته است.
نوزادان تا ۴۸ ساعت پس از تولد نباید با هواپیما پرواز کنند زیرا در ارتفاع زیاد بعضی از حبابچه‌های شش نوزاد که در فشار معمولی به تدریج باز می‌شوند متسع نمی‌گردند و تعادل بین تهویه و گردش خون حبابچه مختل و اکسیژن خون کاهش می‌یابد. دستگاه تنظیم کنندهٔ هوای داخل هواپیما، هوای خشکی به وجود می‌آورد که ممکن است سبب کاهش آب بدن انسان شود. برای مقابله با کم آبی می‌توان مقدار زیادی آب یا نوشیدنیهای دیگر نوشید. استعمال دخانیات سبب ایجاد گاز مونواکسید کربن می‌شودکه توانایی خون برای حمل اکسیژن راکاهش می‌دهد. بنابراین استعمال دخانیات به هنگام پرواز اثرات کاهش غلظت اکسیژن ناشی از افزایش ارتفاع را تشدید می‌کند. افرادی که به‌طور معمول سیگار زیاد می‌کشند، ممکن است متوجه این آثار نشوند ولی قطعاً افرادی که سیگاری نیستند ولی دود سیگار سایر مسافران را به ریه‌های خود فرو می‌برند، آثار کاهش غلظت اکسیژن را به صورت درد چشم و سردرد احساس خواهند کرد.
در پروازهای طولانی بهتر است که هرچند گاه یک بار ورزش کنیم. نشستن بر روی صندلی هواپیما به مدت زیاد سبب می‌شود که خون در پاها جمع و جریان خون کند شود، بهتر است به هنگام نشستن، پاها را روی یکدیگر نیندازیم. به هنگام پرواز بهتر است از لباس های گشاد و کفش های راحت استفاده کنیم زیرا در بسیاری از اوقات به هنگام پروازهای طولانی، قوزک‌ها کمی ورم می‌کنند. برای مقابله باکندی جریان خون و رکود آن در سیاهرگها می‌توان هر نیم ساعت یک بار کمی قدم زد.
منبع: یک پزشک
