روزی خبر این بود: طرح ممنوعیت ازدواج دختران ۱۳ و پسران ۱۵ ساله و کمتر از آن، درکمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی رد شد.
تداوم ازدواج کودکان کم سن و سال چه پیامدهایی دارد؟
الف) برای جامعه
ازدواج کودکان - دختر یا پسر- که اصطلاحا "کودک - همسر" نامیده می شود، در درجه اول نشانه افت شدید شاخص های توسعه انسانی و علامتی روشن از فقر و سطح پایین آموزش و آگاهی همگانی است. اگر آمار این نوع ازدواج ها در طول زمان کاهش نیابد خود نشانه ی ایستایی و تنزل درجه رفاه عمومی و بویژه در مناطق محروم است.
ازدواج کودک - همسران نوعی اجحاف در جامعه است. یعنی جامعه اعضای خود را تنبیه و مجازات می کند و در چارچوب فرهنگ و رسوم قبیله ای و باورهای رسوب شده از قرون گذشته با نوباوگان رفتار می کند.
ازدواج کودکان بستر رشد آسیب های اجتماعی را فراهم می کند . در قربانیان این ازدواج ها حس بدبینی و انزوا و در گروه های ناظر و منتقد، حس ترحم و نومیدی را بر می انگیزد.
ب) برای کودکان متاهل!
آیا کسی شهامت پاسخگویی به این پرسش ساده را دارد؟
کودکی که طبق قوانین کشورش نمی تواند یک دوچرخه بخرد یا بفروشد و معامله با او بواسطه صِغر ِ سن باطل است، چگونه می تواند پای سفره عقد بنشیند و سند مهم ترین قرارداد همه زندگی خود، یعنی سند عقد ازدواج را امضا کند؟
برخی دختران در ۱۳ سالگی هنوز عروسک های خود را زنده و جاندار می پندارند، پس چگونه می توانند خود عروس بک خانواده، همسر یا مادر باشند؟!
ازدواج کودکان در زیر ۱۸ سال، عملا آنها را از مرحله کودکی به مرحله پر مسأله تأهل و میانسالی پرتاب می کند و آنها تا آخر عمر از خلأ چرخه عمر طبیعی خویش رنج می برند و به شهروندانی آسیب دیده ـ و بزه دیده ـ تبدیل می شوند.
محرومیت کودک ـ همسران پسر یا دختر از بازی و آموزش در واقع سرقت زندگی آنان توسط جامعه و والدین است.آنها قادر به دفاع از هویت و حقوق خود نیستند و بدون آگاهی و از سر ناداری و ناچاری چنین می کنند.
پ) برای فرهنگ و دین
ازدواج کودکان (دختران ۱۳ ساله و پسران ۱۵ ساله) در جوامع و فرهنگ های پیشرو ممنوع و منسوخ و با معیارهای حقوق بشری در تعارض است.
ازدواج اصولا یک مقوله اجتماعی و عرفی است و یک امر مستقیم دینی از نوع عبادات و تکالیف و مناسک شرعی نیست که موکول به رعایت پروتکل های مذهبی باشد.
به عنوان مثال مساله بلوغ یک مقوله چند بعدی ست. سن بلوغ جسمی و جنسی را باید پزشکان تعیین کنند، نه اینکه برمبنای چند روایت و حکایت تاریخی از اعماق اعصار گذشته سرنوشت هزاران انسان دستخوش بحران و موجب تنش های فردی و خانوادگی شود.
بلوغ روانی و بلوغ اجتماعی را نیز باید روانشناسان و جامعه شناسان و حقوقدانان تعیین و اعلام کنند و آنگاه بر مبنای این قاعده درست علمی قوانین و مقررات ازدواج تدوین و اجرا گردد.
اینکه کسانی می پندارند کودک ( دختر) در ۹ سالگی بالغ و به سن تلکیف!! می رسد، سخنی عجیب است و بویژه اگر این پدیده به دین منسوب شود. زیرا در قرآن مجید در باب سن تکلیف و ازدواج و تاهل کودکان اشارت یا دلالتی نشده است و این بدان معناست که موضوع به علم و عرف و قانون جوامع محول شده است.
«تحلیل من می تواند بی اساس و بلاموضوع باشد»، چنانچه پژوهشی صورت گیرد در این مورد که آیا طرفداران نظریه تکلیف کودکان در ۹ و یا ۱۱ سالگی و نیز طرفداران ازدواج کودکان ۱۳ ساله( دختر) و ۱۵ ساله ( پسر)، خود مایل به تزویج فرزندان خویش در سنین زیر ۱۸ سال هستند و آیا چنین کرده اند؟
من به این نوع کودک آزاری ها تحت نام ازدواج، «نه» می گویم. علی رغم اینکه می دانم هم اکنون - در همین لحظه - در گوشه ای از کشورم کودکی در پای سفره عقدی زودرس خود نشسته و به آن پرسش مرسوم روحانی عاقد خود مظلومانه و ناآگاهانه می گوید «...بله...»!
علی ملک پور، جامعه شناس
آفرين. بسيار منطقي و پر بار