سال ۸۲ بود که خانه سرهنگ ایرج در خیابان پامنار میزبان گروه فیلمبرداری فیلم سینمایی «مهمان مامان» شد.
مالک اولیه بنا و همچنین معمار سازنده آن مشخص نیست اما طبق اسناد ارائه شده این مجموعه از سال۱۳۱۵ تا ۱۳۷۰ به مدت ۶۰ سال در اختیار سرهنگ ایراج، از افسران با تجربه و خوشنام دوران پهلوی اول و دوم و ورثه او بود.
پس از آن در سال ۷۰ مالکیت آن در اختیار شخصی به نام مشتاقی قرار گرفت و سپس در سال ۸۲ به شخصی با نام «شمس» فروخته شد. تا اوایل دهه ۸۰ اطلاعات چندانی از این خانه در اختیار نبود تا این که به لوکیشن چند فیلم و سریال تبدیل شد.
این عمارت که در اصل به صورت یک مجموعه کامل از معماری قاجاری می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد از چند بخش اصلی تشکیل شده، فضاهایی همچون بخش ورودی، حیاط اصلی، عمارت اصلی، بخش خدمه، حیاط دوم و عمارت موجود در حیاط دوم، در واقع مجموعه تاریخی ایرج یکی از نمونه‌های کامل معماری است.
این خانه ۲۵ آبان ماه سال ۸۴ با شماره ۱۳۸۵۷ در فهرست میراث ملی به ثبت رسید و در دوره ریاست رحیم مشایی در سازمان میراث فرهنگی خریداری شد.
فاز اول مرمت این مجموعه در سال ۸۸ به پایان رسید، اما پس از مرمت درِ آن برای همیشه بسته شد، مرمت فاز دوم ۷ سال بعد یعنی از سال ۹۵ آغاز شد و امروز به پایگاه استقرار استارت‌آپ‌های شرکت‌های نوپای گردشگری تبدیل شده است.
علی اصغر مونسان در افتتاح پایگاه استقرار استارت‌آپ‌های شرکت‌های نوپای گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی با اشاره به ارزش معماری این بنا اظهار داشت: پس از تملک خانه از سوی سازمان میراث فرهنگی، بخش‌های زیادی از آن مرمت شده است.
وی با بیان اینکه بسیاری از ساختمان‌های تاریخی در تهران به «انبار» تبدیل شده‌اند، گفت: اگر به دنبال احیا و مقاوم‌سازی بافت‌های تاریخی و قدیمی هستیم ابتدا باید فضاهایی زنده را در آن‌ها ایجاد کنیم، مثل ساختمان سرهنگ ایرج که امروز تبدیل به مرکز نوآوری و رشد پژوهشگاه میراث فرهنگی شده است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی ادامه داد: اگر اعتبارات لازم باشد و چنین رویه‌ای گسترش یابد بهترین الگوی بازآفرینی شهری شکل می‌گیرد، محله‌های قدیمی ارزش افزوده پیدا می‌کنند و سرمایه‌گذاران بیشتری به این حوزه وارد می‌شوند.
مونسان در پاسخ به اینکه آیا تا به حال خانه‌های قدیمی سرشماری شده‌اند، گفت: اینکه پلاک به پلاک سراغ این خانه‌ها رفته باشیم، خیر اما نقشه‌ای وجود دارد که در آن بناهایی با ارزش تاریخی بالا مشخص و کارکردها آن‌ها تعیین و نقشه‌هایشان آماده شده و به نظر می‌آید می‌دانیم چه کار می‌خواهیم انجام دهیم.
وی ادامه داد: اگر این اعتبار و مأموریت به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داده شود طرح بازآفرینی شهری که رئیس‌جمهور روی آن تاکید دارند از قلب کشور و پایتخت ایران قابلیت اجرا دارد.
مونسان در خصوص اینکه برای خرید خانه‌های تاریخی چهقدر بودجه نیاز دارید، گفت: ردیف بودجه‌ای برای تملک بناهای تاریخی وجود دارد که البته رقم آن کوچک است، هرچند که طرح و مأموریت بازآفرینی شهری در اختیار وزارت راه و شهرسازی است و اعتباراتش در آن بخش تعریف شده است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی تصریح کرد: مهم این است که این الگو دقیق اجرا شود، البته در شهرهای دیگر جز تهران این اتفاق افتاده، مثل بوشهر که بافت قدیمی آن با مشکلات اجتماعی زیادی روبرو بود و سازمان میراث فرهنگی چند ساختمان در یکی از محله‌های پر معضل را تملک کرد و به رستوران و هتل تغییر کاربری داد، حالا آن محله ارزش افزوده پیدا کرده و مردم هم در آن مسیر قرار گرفته‌اند و کسب و کار جدید ایجاد شده است.
فارس
