استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به پتانسیل انرژی زمین گرمایی در دماوند گفت: با توجه به وجود مخزن 400 کیلومتر مربعی گدازه در دماوند، اگر حفاری صورت بگیرد می تواند برق منطقه دشت هراز را با 100 هزار نفر جمعیت تامین کند.
دکتر مهدی زارع در نشست ریسک آتشفشان دماوند، وضعیت موجود و چه باید کردها که دیروز -دوشنبه- در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برگزار شد، اظهار داشت: انرژی زمین گرمایی یکی از منابع مهم انرژی های تجدیدپذیز است و یک درصد کل انرژی دنیا را تامین می کند.
عضو وابسته فرهنگستان علوم تاکید کرد: این کار در کشورهای دیگر هم انجام شده و مثلا در استرالیا و مرز آلمان و فرانسه نیروگاه های زمین گرمایی به همین شکل زده شده است.
*زندگی یک‌چهارم جمعیت کشور کنار دماوند، بر اهمیت آن می افزاید
وی همچنین با اشاره به اهمیت گسترش امکانات امداد و نجات در منطقه دماوند گفت: حدود 22 میلیون نفر نزدیک و تا شعاع 100 کیلومتری این قله که مهمترین آتشفشان کشور است، زندگی می کنند و این بر اهمیت راهبردی آن می افزاید.
زارع ادامه داد: استان تهران و البرز بر اساس سرشماری سال 95 حدود 16 میلیون نفر و استان مازندران حدود 5 میلیون نفر جمعیت دارد، بنابراین می توان برآورد کرد حدود 22 میلیون نفر در نزدیکی یا شعاع 100 کیلومتری این آتشفشان به عنوان مهم ترین آتشفشان کشور زندگی می کنند.
وی ادامه داد: از نظر راهبردی، هر مخاطره ای در این منطقه روی دهد مشکل زیادی به جهت امداد و نجات داریم زیرا امکانات و تجهیزات در همه این منطقه مناسب نیست.
عضو وابسته شاخه زمین شناسی فرهنگستان علوم اظهار داشت: علاوه بر این در صورت بروز هر رخدادی با مسدود شدن راه ها مواجه می شویم و مشکل اصلی تردد است، بنابراین باید باید بررسی کنیم چطور می توان این مشکلات را رفع و امکانات پراکنده را متمرکز کرد.
وی در ادامه به خصوصیات ظاهری قله دماوند اشاره کرد و ادامه داد: قله دماوند از نظر تکتونیکی وسط حالت وی V شکل کوه البرز واقع شده و امکان خروج گدازه از آن وجود دارد.
زارع اظهار داشت: سن دماوند بر اساس برآوردها یک میلیون و 780 هزار سال براورد می شود و پایش زلزله شناختی آتشفشان برای اینکه بدانیم از نظر تکتونیکی اثر یا تغییراتی در لرزه خیزی گسل های پیرامون دماوند روی می دهد، لازم است.
استاد پژوهشگاه زلزله شناسی در این نشست که کارشناسانی از سازمان های مرتبط هواشناسی، زمین شناسی و نقشه برداری نیز حضور داشتند تاکید کرد: اگر سن لغزش های بزرگ در منطقه درست تعیین شود، می توان اطلاعات بیشتری در مورد فعالیت های دماوند نیز به دست آورد.
وی با اشاره به گسل مشاء در جنوب البرز گفت: فعالیت دماوند روی گسل مشاء هم موثر است و مطالعات یکی از دانشجویان پژوهشگاه زلزله شناسی نشان می دهد توان لرزه زایی آن به وقوع زلزله هایی با بزرگای 7.9 یا 7.7 می رسد.
وی همچنین به تحلیل داده های دستگاه های جی پی اس اشاره کرد و گفت: بر اساس این مطالعات نزخ کوتاه شدگی در این منطقه 2 تا 5 میلی متر است و نبودهای لرزه ای در البرز مرکزی در دهه های اخیر موجب سوالاتی شده است. زیرا در این منطقه گسل فعال، لغزش بزرگ زمین در گذشته را داشته ایم ولی زلزله جدید نداشته ایم.
استاد پژوهشگاه زلزله شناسی با اشاره به زلزله های تاریخی در این منطقه گفت: زلزله های سال های 1835 و 1830 بزرگ ترین و مهمترین زلزله های تاریخی این منطقه است.
وی افزود: یک زلزله با بزرگای 7 ریشتر دز سال 1957 در سنگ چال آمل داشته ایم. اما در این منطقه اغلب خردلرزه ثبت شده است و خردلرزه ها در منطقه شرق تهران و شرق البرز بیشتر بوده اند.
به گفته زارع، آخرین داده های لرزه خیزی در 10 سال اخیر نشان می دهد 137 زلزله با بزرگای 2.5 تا 3 ریشتر در 140 سال اخیر، 40 زلزله بین 3 تا 3.5 ریشتر در 40 سال اخیر و 10 زلزله 3.5 تا 4 در 20 سال و 5 زلزله 4 تا 4.5 و 1 زلزله 4.5 تا 5 ریشتر در 5 سال اخیر روی داده است.
*** افزایش دما قطعا بر وقوع سیل در منطقه گزنک موثر بوده است
مدیر کل هواشناسی مازندران نیز در این نشست به بیان مشاهدات خود بعد از وقوع سیل در منطقه پرداخت و گفت: از منظر هواشناسی دما در ارتفاعات در تیرماه امسال 4 درجه بالاتر از میانگین بود و در نتیجه اهالی منطقه از آب شدن یخچال های طبیعی و تکه تکه شدن آن و کاسته شدن از پیوستگی اش از مدتی قبل صحبت می کردند.
سیدمحمد رضوی ادامه داد: این افزایش دما به اندازه ای بود که اوایل شهریور و روز وقوع سیل (9 شهریور) دما در ارتفاع 3 هزار کیلومتری به 35 درجه رسیده بود و از نظر ما افزایش دما قطعا در وقوع سیل تاثیر داشت.
وی افزود: با وجود این بعد از وقوع سیل وقتی به قله صعود کردیم در قله صدای شدیدی شنیده می شد که صدای ریزش دیواره یخی دره یخار بود.
مدیر کل اداره هواشناسی مازندران با اشاره به برداشت و مشاهدات افراد محلی گفت: با اینکه افزایش دما در رویداد این سیل تاثیر داشته است، افراد محلی گفته اند آبی که بعد از وقوع سیل جاری شد حالت نفت آب داشت و بوی گوگرد و گنداب نیز در آن حس می شد و حتی در مواردی منجر به خشک کردن درختان شده است.
وی با اشاره به دمای مناطق اطراف گفت: روز وقوع سیل، دما در ایستگاه هواشناسی آبعلی 30 درجه ثبت شده ولی کمبود ایستگاه ها در دماوند باعث می شود به درستی نتوانیم داده ها را تحلیل کرده و نتیجه گیری کنیم که افزایش دما چقدر در وقوع سیل نقش داشته است.
رضوی پیشنهاد داد برای رفع این مشکل یک ایستگاه هواشناسی در قله، یک ایستگاه در پناهگاه و یک ایستگاه هم در دامنه دماوند ساخته شود.
***بخش زیادی از فشار صفحه عربی بر البرز وارد می شود.
عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین نیز در این نشست به فشار صفحه عربی به پوسته ایران اشاره کرد و گفت: بخش زیادی از فشار صفحه عربی بر البرز وارد می شود.
دکتر مرتضی طالبیان در ادامه با اشاره به اهمیت دماوند گفت: دماوند هم از جهت زمین شناختی و هم از بابت جمعیت شناختی بسیار مهم است و جمعیت حدود 20 میلیون نفری که حوالی این قله زندگی می کنند را نباید فراموش کرد.
وی با اشاره به وجود پنج آتشفشان در کشور یعنی دماوند، سهند و سبلان، تفتان و بزمان گفت: این آتشفشان ها در مجاورت فرودگاه های بزرگ ما هستند و در صورت فعال شدن هر کدام از آنها بخشی از ارتباطات منطقه تحت تاثیر قرار می گیرد، زیرا دود و خاکستر ناشی از انفجار گدازه مانع زیادی برای تردد خواهد بود.
عضو هیات علمی دانشکده علوم زمین همچنین به تاریخچه آتشفشان دماوند اشاره کرد و افزود: سابقه اول فعالیت این آتشفشان به 1800 تا 8 هزار سال قبل و سابقه دوم از فعالیت آن به سال 600 تا 7 هزار سال قبل برمی گردد.
وی در توضیح گسل های اطراف آتشفشان دماوند نیز گفت: گسل های راندگی در اطراف دماوند وجود دارد که به خوبی آنها را می شناسیم، گسل امتدادلغز نیز هست که کار تحقیقاتی زیادی روی آن انجام نشده است. در سمت شرق گسل های منطقه شاهرود هستند که فعالیت دارند و در سمت غرب گسل های کپه داغ، بنابراین از نظر ساختاری سیستم پیوسته ای از گسل های فعال و نیمه فعال از شمال غرب تا شمال شرق وجود دارد.
طالبیان با اشاره به سوالاتی مانند ایتکه آیا خم شدن البرز باعث ایجاد دماوند شده یا خیر نیز گفت: این بحث ها از نظر علمی خیلی قابل دفاع نیست، اما به طور کلی حرکت صفحه کاسپین به سمت جنوب باعث گرد و منحنی شدن البرز شده است و دماوند در میانه آن شکل گرفته و این موضوع از مدت ها قبل در حال بررسی است.
این نشست که با حضور کارشناسان از سازمان های مختلف هواشناسی، زمین شناسی، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و پژوهشکده علوم زمین و زمین شناسان به همت کارگروه ملی مخاطرات زلزله، لغزش لایه‌های زمین، ابنیه، ساختمان و شهرسازی در مرکز تحقیقات راه و مسکن تشکیل شد، تا یافته های محققان و زمین شناسانی که بعد از وقوع سیل و حتی در حین آن در قله حضور داشته اند گردآوری شده و برای تصمیم گیری نهایی به مراجع بالاتر ارسال شود.
یافته های محققان در این نشست نشان می داد سیل اخیر تا حد زیادی ناشی از گرم شدن زیاد در منطقه بوده و پیش از این نیز سابقه داشته است، با وجود این پایش قله دماوند با انواع دستگاه ها و احداث ایستگاه های لرزه نگاری، شتاب نگاری و هواشناسی ضروری است.
منبع: ایرنا
