علائم هشدار دهنده والدین هلیکوپتری و اثرات مخرب آن بر کودکان

به گزارش «تابناک با تو»؛ می‌دانید والدین هلیکوپتری به چه کسانی گفته می‌شود؟ اگر شما تکالیف فرزندان خود را انجام می‌دهید، شما تصمیم می‌گیرید که با چه کسانی دوست شوند و در خارج از خانه قدم به قدم همراه آن‌ها هستید، شما یک والد هلیکوپتری هستید.

به طور خلاصه اگر از آن دسته والدینی هستید که تمامی رفتارهای فرزندان خود را زیر ذره‌بین می‌برند. بنابر اظهارات دکتر کارولین دائیچ، مدیرمرکز درمانی اختلال استرس در آمریکا، والدین هلیکوپتری به والدینی خطاب می‌شود که مرتبا بر کارهای کودکان خود نظارت می‌کنند و در انجام حتی ساده‌ترین کار آن‌ها دخالت می‌کنند و دائما بالای سر آن‌ها حضور دارند.

این والدین به صورت افراطی مسئولیت تمام اعمال، موفقیت‌ها و شکست فرزند خود را بر عهده می‌گیرند. عبارت والدین هلیکوپتری ابتدا در سال ۱۹۶۹ در کتاب «آنچه بین نوجوانان و والدین اتفاق می‌افتد» به قلم دکتر حیم جینوت عنوان شد و در سال ۲۰۱۱ در لغت نامه انگلیسی وارد شد. این گونه والدین همچنین به والدین لوس پرور، والدین چمن زن و والدین بلدوزر هم معروف هستند.

روانشناس ان دونولد (Ann Dunnewold) بر روی آن اسم والدین افراطی گذاشته ‌است که به معنای والدینی است که می‌خواهند با کنترل و مراقبت بیش از اندازه، یک زندگی ایده آل افراطی برای فرزند خود به‌ وجود آورند.

چه پدر و مادرهایی در گروه والدین هلیکوپتری قرار دارند؟

•کارهایی را که فرزند آن‌ها قادر به انجام آن‌ها هستند خود شخصا بر عهده می‌گیرند.
•فرزند خود را وادار می‌کنند که طبق خواسته آنها رفتار کنند.
•به عنوان پدر و مادر تصمیماتی را اتخاذ می‌کنند که خودخواهانه است.

دکتر کارولین دائیچ، مدیرمرکز درمانی اختلال استرس در آمریکا والدین هلیکوپتری می‌گوید:
والدین هلیکوپتری مرتبا بر کارهای کودکان خود نظارت می‌کنند و در انجام حتی ساده‌ترین کار آن‌ها دخالت می‌کنند و دائما بالای سر آنها حضور دارند. همچنین افزود که این والدین به صورت افراطی مسئولیت تمام اعمال، موفقیت‌ها و شکست فرزند خود را به‌عهده می‌گیرند.
این عنوان حتی گاهی به والدینی نسبت داده می‌شود که بیش از اندازه در کارهای فرزندان خود مداخله می‌کنند و این در حالی است که فرزند آن‌ها در دبیرستان یا دانشگاه مشغول به تحصیل است.

این مداخله می‌تواند در خصوص مدیریت فعالیت‌های ورزشی و تفریحات آن‌ها نیز باشد. والدین هلیکوپتری حتی می‌توانند به ایراد یک سخنرانی طولانی در مورد عملکرد ضعیف فرزند خود بپردازند. این والدین سعی بر نظارت افراطی بر اعمال فرزندان خود در هر سنی دارند. هنگامی که کودک نوپای آن‌ها می‌خواهد شروع به حرکت کند به وی اجازه نمی‌دهند که با آزمون و خطا راه رفتن را بیاموزد. در مقطع ابتدایی، مربی، دوستان و نوع فعالیت‌های کودکان تماما توسط والدین انتخاب می‌شوند. با این روش بسیار برخورد کرده‌اید؟ اگر می‌خواهید اطمینان حاصل کنید که جزء والدین هلیکوپتری نیستید به تحلیل نقش خود به عنوان پدر و مادر بپردازید و روش خود را با نشانه‌های این دسته از والدین که در ذیل امده است مطابقت دهید:

نشانه‌های هشدار دهنده رفتاری والدین هلیکوپتری

•همیشه بر سر اختلاف نظراتتان با فرزند خود در بحث و جدل هستند.
•تکالیف مدارس فرزندان خود را انجام می‌دهند.
•برای مربی فرزند خود تعیین تکلیف می‌کنند.
•در تمامی لحظات حتی به اندازه یک پیاده روی ساده در کنار او حضور دارند.
•در خانه هیچ مسئولیتی به فرزند خود نمی‌دهند.
•برای جلوگیری از شکست احتمالی، سپر بلای او می‌شوند.
•به آنها این اجازه را نمی‌دهند که خود به حل مشکلاتشان بپردازند.
•به آنها اجازه نمی‌دهند که انتخاب‌های متناسب با سن خود داشته باشند.
چرا والدین هلیکوپتری این‌گونه رفتار می‌کنند؟

شما ممکن است به واسطه علاقه افراطی که به فرزند خود دارید یا به دلیل نگرانی‌های بیش از حد، به طور آگاهانه یا ناآگاهانه به کنترل بیش از حد کودکان خود بپردازید. در ناخودآگاه شما شاید بیشتر از یک دلیل برای این کار وجود داشته‌باشد. در ادامه به بعضی از این دلایل اشاره شده است.
•ترس از پیامدهای ناخوشایند؛ شما در خصوص شکست‌های احتمالی فرزند خود نگران هستید. والدین هلیکوپتری معتقدند که مداخله آنها می‌تواند از افت تحصیلی فرزندانشان و همچنین ناامیدی در زندگی جلوگیری کند. وقتی والدین رفتارهای کودکان خود را تحت کنترل دارند و به آنها اجازه نمی‌دهند که به تنهایی از عهده امور مربوط به خود برآیند موجب کاهش عزت نفس، ایجاد استرس و عدم رضایت از زندگی در فرزندان خود می‌شوند همچنین فرزندان آنها نمی‌توانند از مهارت لازم جهت برخورد با مسائل زندگی برخوردار شوند.

•نگرانی؛ چنین والدینی در مورد حرفه فرزندان خود، وضعیت اقتصادی و اوضاع کلی جهان نگران هستند و این امر موجب می‌شود که سعی خود را بر کنترل افراطی فرزندان خود بگذارند. طبق اظهارات دکتر دائیچ نگرانی می‌تواند باعث شود که والدین هلیکوپتری برای حفظ فرزندان خود از خطرات، شکست‌ها و ناامیدی‌ها به نظارت بیش از اندازه روی آنها روی آورند.
•جبران مضاعف؛ والدینی که در دوران کودکی خود مورد بی مهری، بی‌توجهی و سرزنش های مکرر قرار گرفته‌اند سعی می‌کنند که بیش از اندازه از کودکان خود مراقبت کنند. آنها می‌خواهند با نظارت و توجه افراطی اطمینان حاصل کنند که فرزندان آنها در شرایط مشابه قرار نمی‌گیرند و نتیجه چیزی نیست بجز تبدیل شدن به والدین هلیکوپتری.
•متاثرشدن از رفتار دیگر والدین‌؛ در بعضی مواقع این افراد تحت تاثیر رفتار والدینی قرار می‌گیرند که دائما رفتار کودکان خود را زیر ذره‌بین می‌برند. بنابر نظر دکتر دائیچ هنگامی‌ که شاهد رفتار والدین کنترل‌گر هستیم این حس در ما پدید می‌آید که پدرو مادری نالایق هستیم و در نتیجه کنترل خود را بر روی کودکان خود افزایش می‌دهیم تا همانند آنها رفتار کرده باشیم. این حس تاثیر پذیری ما را به بروز این رفتار هدایت می‌کند.

اثرات رفتار والدین هلیکوپتری

والدین این چنینی عزم خود را جزم کرده‌اند که با کنترل افراطی کودکان خود، از آن‌ها مراقبت کنند. اما در فرایند این مداخله، کاملا فراموش کرده‌اند که خواسته واقعی آن‌ها چه بوده است. اگرچه رفتار آن‌ها محسناتی مانند، برخورداری از عواطف قوی، حس پذیرفته شدن و فرصت‌های پیش روی فراوان برای فرزندانشان دارد اما دارای معایبی است که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.

•اعتماد و عزت نفس پایین؛ فرزندان این والدین از آنجائی‌ که اختیار انجام کارهای خود را به طور مستقل ندارند چنین می‌پندارند که والدینشان برای سپردن کارها به صورت تمام و کمال، به آنها اعتماد ندارند که این امر موجب پایین آمدن عزت نفس آنها می شود.

•عدم توانائی برخورد با مشکلات؛ مادامی که والدین هلیکوپتری آماده‌اند با سرعت هر چه تمام مشکلات فرزندانشان و پیامدهای ناشی از آن را برطرف کنند کودکان آنها فرصتی ندارند تا در خلال مشکلات، ناامیدی و ضررهای حاصله به رشد و بالندگی برسند. طبق تحقیقات انجام شده فرزندان این والدین مهارت‌های لازم جهت حل مشکلات خود در شرایط پرتنش و استرس زا را ندارند.

•اضطراب؛ فرزندان این والدین از استرس و افسردگی رنج می‌برند و از آنجائی‌ که همیشه تحت مراقبت والدین خود هستند و از دستورالعمل‌های ایشان پیروی می‌کنند زمانی‌ که مجبور به تصمیم گیری‌های انفرادی هستند دچار استرس و ناامیدی می‌شوند.
•احساس حقارت؛ مداخله افراطی این دسته از والدین در انجام تکالیف مدرسه، تعاملات اجتماعی و فعالیتهای ورزشی فرزندانشان، آنها را به سمت و سویی می‌برد که انتظار دارند تمام نیازهایشان از طریق پدر و مادرشان برآورده شود و این امر موجب پرتوقع شدن آنها می‌شود. فرزندان این والدین خود را سزاوار این می‌دانند که تمام خواسته‌های‌شان برآورده شود.

•عدم برخورداری از مهارت‌های زندگی؛ کودکان والدین هلیکوپتری از آموختن مهارت‌های بسیار ابتدایی زندگی مانند بستن بند کفش، نظافت اتاق، بسته بندی ناهار، شستن لباس‌های خود و تهیه یک غذای ساده سرباز میزنند.

چگونه از والدین هلیکوپتری شدن جلوگیری کنیم؟
قطعا دوست ندارید که با رفتارهای نامناسب فرزندانی نالایق تربیت کنید. نگران نباشید با بکارگیری پاره‌ا‌ی از اصول و اجتناب از بعضی رفتارها می‌توانید به پدر و مادری تبدیل شوید که با اعمال برخی اصلاحات سعی در تغییر روش تربیتی خود دارند. جهت حصول به این امر باید آگاهانه قدم بردارید. برای تربیت فرزندانی مستقل بایستی صبوری به‌ خرج دهید. در زیر به چند روش جهت اجتناب از تبدیل شدن به والدین هلیکوپتری اشاره شده‌است.

•عادت نظارت بی وقفه بر فرزندان خود را ترک کنید؛ اگر کودکان شما می‌توانند بند کفش خود را ببندند یا لباس خود را بپوشند بگذارید این‌کار را انجام دهند. با انجام این وظایف آنها را بد‌عادت نکنید. به آنها اجازه بدهید مسئولیت‌های متناسب با سن خود را برعهده بگیرند. مداخله بیش از اندازه در امور مربوطه آنها روش درستی نیست. اگر از آنها سوالی پرسیده می‌شود به جای آنها پاسخ ندهید و از جویا شدن نوع عملکردشان در مدرسه به‌ طور افراطی جدا خودداری کنید. اگر فرزند شما قادر به تصمیم‌گیری نیست او را تحت فشار قرار ندهید به او فرصت کافی بدهید تا دلایل خود را برای انجام کاری پبدا کند. از مواجه شدن او با ناملایمات و تلخی‌های زندگی نهراسید،دست و پنجه نرم کردن با مشکلات به آنها فرصت رشد می‌دهد. در برابر مشکلات از آنها محافظت نکنید. والدینی که تمام کارهای فرزندان خود را انجام می‌دهند فرصت یادگیری را از آنها می‌گیرند.

•فرندان خود را قربانی نگرانی‌های افراطی خود نکنید؛ تمرکز خود را بر این نگذارید که فرزندتان روز خود را چگونه ممکن است بگذراند با افکار منفی و اندیشیدن به اتفاقات ناخوشایند مانند این‌ که ممکن است برای فرزندان اتفاقی بیافتد زندگی خود را سرشار از استرس نکنید . تمام این افکار منفی مانند «وقتی او بزرگ شد چکاره خواهد شد؟» موجب می‌شود که فرزند شما تبدیل به فردی خجالتی با اعتماد به‌ نفس پایین شود. هنگامی که دچار استرس هستید با پرسیدن سوال‌هایی مانند «حالت خوبه؟» یا «مطمئنی؟» او را مورد بازجویی قرار ندهید. دنبال شواهد جهت توجیه نگرانی خود نباشید.

•از محبت افراطی بپرهیزید؛ خیلی با فرزند خود عاطفی برخورد نکنید. والدین هلیکوپتری با محبت بی حد و حصر موجب آسیب‌ رساندن به کودکان خود می‌شوند.

•روی کودک خود برچسب نزنید؛ از زدن هرگونه برچسب مثبت و منفی روی کودک خود اجتناب کنید. از گفتن عباراتی همچون «زیبای من»، «تنبل جان»، «بامزه» و «دقیقا مثل پدرت شدی» پرهیز کنید. به هیچ وجه از کلمات تاکیدی «تو همیشه….» و «تو هرگز» استفاده نکنید، از قدرت کلمات غافل نشوید. هیچگاه پیش فرضی منفی از رفتار کودک خود نداشته باشید.

•اگر فرزند شما نظری متفاوت از نظر شما داشت نباید منجر به دلخوری شما شود؛ اگر نظرات خود را بر کودکان خود تحمیل کنید مانع از این می‌شوید که رویاهای خود را دنبال کنند. اگر فکر می‌کنید که طرز فکر فرزندتان با شما همسو نیست با او به بحث و جدل نپردازید و به وی این اجازه را بدهید که به کشف دنیای خود بپردازد.

والدین هلیکوپتری به فرزندان خود اجازه نمی‌دهند که فرزندانشان بر خلاف میل آنها به اظهار نظر بپردازند. به طور خلاصه کنترل همه امور را شخصا برعهده نگیرید. فرزندان شما می‌توانند مسیری غیر از مسیر شما انتخاب کنند.

•همه تمرکز خود را روی فرزند خود نگذارید و سختی‌هایی را که متحمل شده‌اید به دست فراموشی بسپارید؛ برای والدین بسیار سخت است که میزان حساسیت خود را نسبت به فرزندانشان کم کنند. با تمرکز بیش از اندازه بر روی رفتار کودکان خود، تنها تبدیل به فردی می‌شوید که همیشه از زندگی گلایه دارد. میزان نگرانی خود را در مورد فرزندان خود تا حدی بالا نبرید که مانع تمرکز شما بر روی کارتان یا پرداختن به علاقه مندی‌ها و تعاملات اجتماعی شما شود.

کودکت