«اختصاصی تابناک باتو»؛ تلسکوپ بسیار بزرگ کشور شیلی توانست ستارهای به نام ستارهی «S2» را رصد کند که به وسیلهی گرانش یک ابر سیاه چاله به سرعتی خارج از حد تصور رسیده است.
اخترشناسان توانستند برای اولین بار یک ستارهی در حال گذر از مجاورت سیاه چالهی بزرگ مرکز کهکشان راه شیری را رصد کنند.
مشاهدات به دست آمده از تلسکوپ بسیار بزرگ شیلی، حاکی از آن است که ستارهی «S2» در حال عبور از میان میدان گرانشی شدید مرکز کهکشان ما میباشد.
در نوزدهم ماه می، زمانی که این ستاره به نزدیک ترین مکان خود نسبت به سیاه چاله قرار گرفت، به سرعتی خارج از حد تصور رسید؛ این مسئله می تواند توضیحی بر اثراتی باشد که تئوری نسبیت عام انیشتین آن را بیان کرده است.
اخترشناسان در شانزده سال گذشته ـ مدت زمان لازم برای یک دور کامل ستاره در مدار بیضوی خود در اطراف سیاه چاله مرکز کهکشان ـ در حال رصد ستاره و جمع آوری مشاهدات خود دربارهی آن بودند.
«رینهارد گنزل»، رهبر تیم تحقیقات ملی از مؤسسه اخترشناسی مکس پلانک در «گارچینگ» کشور آلمان، بیان کرد: «طی چندسال اخیر، خود را برای این اتفاق آماده کرده بودیم، زیرا به دنبال فرصتی مناسب و منحصر به فرد برای دستیابی به مشاهدات اصلی و بیشتری دربارهی تأثیرات نسبیت عام بودیم.»
چالش عمده این تحقیق، یافتن ستارهای کم نور در فاصله 26 هزار سال نوری از زمین بود که از مقابل سیاه چالهی مرکزی کهکشان راه شیری عبور می کرد؛ سیاه چالهای که خود توسط هالهای از گرد و غبار نورانی و اجرام باقی مانده احاطه شده است.
برای دستیابی به این مهم، تجهیزاتی از جمله تلسکوپی بسیار قدرتمند نیاز بود که حتی بتوان به وسیله آن از سطح کرهی زمین، یک توپ تنیس را روی کرهی ماه مشاهده کرد و نیز سیستمهای پیچیدهای نیاز بودند که بتوانند لرزشهای تلسکوپ و نیز اثرات جو زمین را خنثی کنند.
«تی بات پومارد»، محقق مؤسسه تحقیقاتی ملی فرانسه (CNRS) در پاریس اظهار کرد: «تلاشهای بسیاری انجام شد تا بتوانیم قبل از نزدیک شدن ستاره به سیاه چاله، وسایل و تجهیزات را به بهترین شکل و در بهترین موقعیت خود قرار دهیم.»
زمانی که ستاره موردنظر به نزدیک ترین مکان خود نسبت به سیاه چاله، یعنی در فاصلهای 120 برابر بیشتر از فاصلهی زمین با خورشید قرار گرفت، سرعتی معادل 8000 کیلومتر بر ثانیه یا به بیان دیگر، به سرعتی معادل 7/2% سرعت نور دست یافت.
زمانی که ستاره در نزدیکی سیاه چاله قرار گرفت، نوری سرخ تر از نور قبلی خود ساطع کرد که به سبب نیروی جاذبهی گرانشی اجسام عظیم بسط پیدا کرد. مسأله ای که توسط نظریهی نسبیت عام انیشتین کامل توضیح داده شده است.
سیاه چالهی مستقر در مرکز کهکشان راه شیری دارای قطری ده برابر قطر خورشید است و جرمی معادل 4 میلیون برابر جرم خوشید را دارد.
پومارد بیان کرد: «برای اولین بار است که توانستهایم پدیدهای به نام انتقال به سرخ گرانشی نور را به طور واضح روی یک جسم در حال حرکت ببینیم.»
پدیدهی انتقال به سرخ گرانشی زمانی رخ می دهد که نور بخواهد در مخالف مسیر یک جاذبهی گرانشی قوی حرکت کند و برای این که بتواند از میدان جاذبه فرار کند باید انرژی مصرف کند و این کاهش انرژی به شکل افزایش طول موج بروز می کند.
تحلیل و بررسی بیشتر روی مشاهدات به دست آمده، مطالب بیشتری دربارهی نحوه توزیع و پخش ستارهها و سایر اجرام آسمانی نزدیک به سیاه چاله را آشکار ساخت. آخرین یافتهها در مجله نجوم و اختر فیزیک منتشر شده است.
گاردین