«شب یوری» چه شبی است؟

به گزارش «تابناک با تو»؛ 57 سال پیش در چنین روزی یوری گاگارین فضانورد روس توانست برای اولین بار در تاریخ به دور مدار زمین بچرخد.
سفینه «واستوک» به همراه یوری گاگارین ۱۸۰ دقیقه را در فضای پیرامونی زمین چرخید و سپس دستگاه‌های فرود سفینه برای فرود آماده شد و در ارتفاع چندین کیلومتر تا سطح زمین این فضانورد با چتر نجات به بیرون پرتاب شد و در ساحل ولگا و در نزدیکی روستای اسملکای منطقه ترنو استانساراتوف فرود آمد.
این اقدام تاریخی مسیری مهمی را برای سفر و تحقیق در فضا در برابر بشریت گشود.
سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۱ میلادی به پاس این اتفاق مهم ، روز ۱۲ آوریل را روزجهانی فضانوردی و یا سفر انسان به فضا نامگذاری کرد.

شب یوری چه شبی است؟
شب یوری نام مراسمی است که همه ساله در نقاط مختلف دنیا برگزار می شود و هدف آن جلب توجه مردم به فضا و ماموریت های فضایی و اولین سفر انسان به فضا است.
اولین «شب یوری» در سال 2001 میلادی به همت سه منجم آماتور «لورتا هیدالگو» و «جرج ت وایت ساید» و «تریش گارنر» برگزار شد و امروز در بیشتر کشور های دنیا مراسم شب یوری برگزار می شود. کشور های اروپایی و امریکایی و آفریقایی و آسیایی و حتی فرا تر از این در ایستگاه بین المللی فضایی که به گرد زمین می گردد؛ در قطب و خلاصه هر جایی که بشر به آن راه یافته باشد؛ این شب را جشن می گیرند.
چند سالی است که توجه منجمان ایرانی هم به شب یوری جلب شده و در کنار مراسمی که برای روز و هفته ی فضا برگزار می شود، شب یوری نیز به یکی از برطرفدار ترین مراسم نجومی در کشور تبدیل شده.

یوری گاگارین کیست؟
در نهم مارس 1934، یک زوج کشاورز روسی که در منطقه کلوشینو واقع در حوالی مسکو روی یک زمین مشترک، کشاورزی می‌کردند، صاحب پسر بچه‌ای شدند که او را یوری نامیدند.
یوری الکسویچ گاگارین سومین فرزند این خانواده بود که بعدها فرزند چهارمی نیز به آنها اضافه شد. مادر وی علاقه عجیبی به مطالعه داشت و پدرش نجار ماهری بود. از آنجاییکه پدر و مادر یوری به شدت کار می‌کردند تا معاش خانواده را تأمین نمایند، خواهر بزرگتر یوری از وی مراقبت می‌کرد.
در خلال جنگ جهانی دوم، خانواده گاگارین نیز مانند بیشتر خانواده‌های روسی درد و رنج بسیاری را تحمل کردند. دو خواهر و برادر بزرگتر وی در سال 1943 به آلمان برده شدند و تنها پس از جنگ دوباره به وطن بازگشتند.
معلم یوری خوب به خاطر داشت که وی دانش‌آموز باهوش و سخت‌کوشی بود و البته بسیار شیطنت می‌کرد. زمانی که معلم ریاضی یوری به نیروی هوایی ارتش سرخ پیوست، آرزویی عمیق در قلب این جوان ماجراجو ریشه دواند.
یوری که مجبور بود زود به کار مشغول شود، کارگاه آهنگری را برگزید و اندکی بعد او را برای ادامه تحصیل در مدرسه عالی تکنولوژی انتخاب شد. در همان زمان یوری به عضویت کلوپ هوایی درآمد و پرواز با هواپیمای سبک را آموخت. این تفریح جدید که قسمت اعظم وقت یوری را اشغال کرده بود، دریچه جدیدی در زندگی وی گشود. یوری که سخت تلاش می‌کرد سرانجام در سال 1955 هر دو رشته را با موفقیت به پایان رساند. علاقه شدید وی به خلبانی باعث شد که پس از پایان تحصیلات وارد مدرسه آموزش خلبانی اُرنبرگ شود و در همانجا بود که با والنتینا گوریچوا، دختر جوانی که در 1957 با هم ازدواج کردند، آشنا شد. زمانی که یوری و والنتینا با هم ازدواج می‌کردند، یوری نشان (Wing) پرواز با میگ 15 را دریافت کرده بود.
یوری زمانی که مرد بزرگی شده بود، یک خصوصیت ویژه داشت. یوری بسیار کوتاه قد بود، او فقط 157 سانتی‌متر قد داشت.
در سال 1960 جستجوی وسیعی برای انتخاب 20 کاندید جهت حضور در برنامه فضایی اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد. یوری یکی از آن 20 منتخب خوش‌شانسی بود که تمرینات شدید، وسیع و جدیدی را پشت سر گذاشت.
در نهایت پس از آزمایشات فراوان پزشکی و فیزیولوژیکی و انجام تمرینات سخت یادگیری بودن در فضا، دو فضانورد باقی مانده بودند: یوری گاگارین و گرمان تیتوف.
حدس زده می‌شود دلایل انتخاب یوری گاگارین به عنوان اولین فضانورد اتحاد جماهیر شوروی و همچنین دنیا، علاوه بر مسائل بدنی، آموزشی و تواناییهای وی برای بودن در فضا به اخلاق و روحیات او نیز وابسته بوده باشد. یوری مرد بسیار متواضع و خوش‌مشربی بود که علی‌رغم قد کوتاهش در جلسات و میهمانیها به چشم می‌آمد. در نقطه مقابل وی، گرمان تیتوف بسیار گوشه‌گیر و ساکت بود.
سرانجام در 12 آوریل 1961، یوری گاگارین سوار بر موشک فضاپیمای وستوک1 اولین انسانی شد که مرز فضا را گشود و قدم به دنیایی اسرارآمیز نهاد. یوری بسیار مشهور شده بود و یک شبه ره صد ساله پیمود. او به ناگهان از ستوانی ساده به درجه سرهنگی ارتقائ پیدا کرد و با سران حزب کمونیست نشست و برخاست می‌نمود.
اولیای امر زمانی که یوری در مدار زمین بود، امید کمی به بازگشت وی داشتند و فرض بر این بود که یوری در هنگام بازگشت به زمین خواهد مرد. یوری گاگارین پس از این سفر تاریخی به چهره سرشناس جهان تبدیل شد و اتحاد جماهیر شوروی از این چهره استفاده‌های سیاسی بسیاری کرد.

آیا یوری گاگارین دوباره به فضا سفر کرد؟
یوری گاگارین سرانجام در ۲۷ مارس ۱۹۶۸، در جریان یک پرواز تمرینی با هواپیمای میگ که بسیار مورد علاقه وی بود، کشته شد و فرصت آن را نیافت تا برای بار دوم زمین را از مدار و از فراسوی جو آن ببیند. اگرچه همواره نام یوری گاگارین به عنوان نخستین فضانورد جهان یاد می‌شود اما عقیده کارشناسان بر این است که اتحاد جماهیر شوروی قبل از یوری دو فضانورد دیگر را نیز به فضا اعزام کرده بود که متأسفانه هر دو بنا به دلایلی مرده‌اند. حدس زده می‌شود یکی از این دو نفر ولادمیر ایلیوشین پسر طراح معروف هواپیماهای ایلیوشین بوده است که در اثر تزریق اشتباه به مداری نادرست، هنگام بازگشت در چین به زمین برخورد کرد.
۲۰ سال بعد از پرواز گاگارین به فضا و در همان روز نخستین شاتل فضایی به نام کلمبیا به مدار زمین رفت تا یک بار دیگر جهشی عظیم در پروازهای سرنشین دار فضایی به وجود آید. شاتل فضایی که فضاپیمایی با قابلیت چندین بار پرواز را داراست اکنون یکی از اصلی‌ترین فضاپیماهای ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شود.
تقارن این ۲ رویداد مهم فضایی در 12 آوریل باعث شده است تا در سراسر جهان به یاد‌بود این دو پرواز تاریخی مراسمی با عنوان "شب یوری" برگزار شود.

شب یوری امروزه چگونه برگزار می شود؟
جشن «شب یوری» برای بزرگداشت دو رخداد بزرگ و مجزا از هم در عرصه فضانوردی برگزار می‌شود. دلیل اول، به خاطر ورود یوری گاگارین به فضا در ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ است. وی نخستین انسانی بود که وارد فضا شد و در مدت ۱۰۸ دقیقه مدار زمین را یک دور به طور کامل پیمود. دلیل دوم بخاطر پرتاب نخستین شاتل فضایی به فضا (اس‌تی‌اس-۱) در ۲۱ آوریل ۱۹۸۱ می‌باشد.
در برخی از این مراسم علاوه بر علاقه‌مندان به سفرها و اکتشافات فضایی، فضانوردان سرشناس نیز شرکت می‌کنند. در سال ۲۰۰۸ در شب یوری، ۴۹ کشور جهان میزبان ۱۶۸ جشن بودند. در سال ۲۰۱۱، در ۵۰‌امین سالگرد سفر انسان به فضا، بیش از ۱۰۰ هزار نفر در ۷۵ کشور و در ۷ قاره جهان در ۵۶۷ برنامه‌ای که رسماً معرفی شده بود، شرکت کردند. این در حالی بود که هزاران نفر نیز برنامه‌های شب یوری را که به صورت ۱۲ ساعته در جهان به صورت زنده پخش می‌شد، نگاه می‌کردند.
این شب اهدافی نظیر بومی سازی ماموریت های فضایی، آشنایی با فضا و ... را به همراه دارد. کسانی که می پندارند فضا و صنایع فضایی سود چندانی برای جامعه ندارد هدف اصلی این شب هستند. البته مردم ایران پس از پرتاب ماهواره امید به فضا اندکی با اهمیت فضا و داشتن صنایع فضایی آشنا شدند اما این آشنایی هم کماکان از روی اخباری است که عمدتا به دست افرادی نا آشنا با این علوم تنظیم و نگارش شده اند. شب یوری فرصت خوبی است که به سراغ این اهمیت ها بروید و سعی کنید به صورت پایه ای و اساسی با اهمیت فضا برای ایران و بومی کردن این صنایع آشنا شوید.
در این شب، منجمان آماتور دوربین های دوچشمی و تلسکوپ های خود را به میان مردم می آورند و آن ها را با زیبایی های آسمان شب آشنا می سازند. اکثر ما در کودکی رویای فضانورد شدن را در سر داشتیم، شب یوری فرصت مناسبی است که دوباره به رویای کودکیمان بازگردیم و حداقل اطلاعات بیشتری درباره آن کسب کنیم.
منبع:آخرین خبر